Zonnevelden geven energie

NB. Op dit moment worden er geen nieuwe aanvragen voor zonnevelden in behandeling genomen vanwege het huidige plafond (lees hieronder verder onder ‘grenzen stellen’ en ‘update over de aanvragen‘).  

Steeds meer mensen investeren in zonne-energie. Het liefst op eigen dak, langs spoorlijnen en snelwegen, maar dat lukt niet overal. Er is meer nodig om de energieambities te behalen. Zonnevelden (maar ook windmolens en toekomstige energie-innovaties) spelen hierbij een belangrijke rol.

De gemeente geeft ruimte aan initiatiefnemers om in zonnevelden te investeren, rekening houdend met de vele belangen in het Bunnikse buitengebied. Denk daarbij aan de belangen van inwoners, natuur en landschap, cultuurhistorie, archeologie, het agrarische karakter.

Vanwege deze belangen, heeft de gemeente gesproken met diverse lokale organisaties en de inbreng van inwoners ontvangen (zie ‘betrokken partijen‘). Zij gaven kansen en zorgen aan en kleurden vaak hun eigen kansenkaart in. Al deze meningen zijn meegenomen.

Dit online beleidskader geeft inzicht in hoe de gemeente de diverse belangen afweegt, waar een initiatief voor een zonneveld kansrijk is qua omgeving, en in welke gebieden het lastig wordt een zonneveld in te passen in het landschap van Bunnik, Odijk en Werkhoven. Ook stelt het kader een grens aan de oppervlakte aan zonnevelden. Het kader is vastgesteld door de gemeenteraad op 18 april 2019.

De gemeente werkt tegelijkertijd samen met 15 andere gemeenten aan een Regionale Energie Strategie (RES). De doelen voor zonnevelden zijn nu gericht op een klimaatneutraal Bunnik. Vanwege de RES volgen er mogelijk aanpassingen van de doelen.

Grenzen stellen

Om de diverse belangen te behartigen, stelt de gemeente grenzen aan de omvang van zonnevelden:

• voor de raadsperiode tot en met 16 maart 2022 is de grenswaarde: maximaal 40 hectare zonneveld in het gehele buitengebied
• de grenswaarde van 40 hectare wordt geëvalueerd. Na deze evaluatie kan de raad het plafond van 40 hectare in het zonneveldenbeleidskader wijzigen. Daarbij geldt een bovengrens van 70 hectare zonneveld in het gehele buitengebied tot en met 31 december 2030 (zie onderbouwing onderaan ‘klimaatdoel‘). Dit is maximaal 2% van het totale buitengebied. Tot de raad een nieuw plafond heeft vastgesteld worden er geen vergunningen verleend voor aanvragen die boven het plafond van 40 hectare uitkomen.
• voor de periode heden tot en met 31 december 2030 zijn er ook grenswaarden vastgesteld voor de omvang van zonnevelden per kansrijk gebied (groen op de kansenkaart) en per beperkt kansrijk gebied (oranje op de kansenkaart)
• deze grenswaarden staan beschreven op de pagina ‘beleid Bunnik‘ en het gebiedsoverzicht
• de maximale omvang van de zonnevelden is exclusief de ruimtelijke (landschappelijke) inpassing van het zonneveld (definitie: zie ‘voorwaarden‘ en ‘beleid Bunnik‘)

De tekst in deze alinea is op 21 juni 2019 aangepast ter verduidelijking. De inhoud bleef conform de beleidskeuzes vastgesteld op 18 april 2019. Op 23 maart 2022 is de tweede bullet aangepast conform gemeenteraadsbesluit 10 maart 2022 (agendapunt 13).

Gemeenteraad stelt beleid vast op 18 april 2019

Update

Het college van B&W is begin maart akkoord gegaan met het beleidskader voor zonnevelden in Bunnik. Op donderdagavond 28 maart is het proces, de website en het beleidskader toegelicht en besproken door de raadscommissie in het “Open Huis”. Hierbij waren diverse inwoners aanwezig. Vervolgens heeft de gemeenteraad op 18 april 2019 het raadsvoorstel en dit online beleidsplan vastgesteld.

Achtergrondinfo

Gemeente Bunnik maakte dit beleidskader voor zonnevelden om inzicht te geven aan inwoners en bedrijven over:

• waar een zonne- initiatief kansrijk is, en waar juist niet
• welke afwegingen de gemeente daarbij maakt

De beleidsdocumenten (raadsvoorstel en bijlagen) kunt u deze downloaden onder ‘beleidsvisie Bunnik‘.

Zorgvuldige afweging van vele belangen

Ieder initiatief voor een zonneveld wordt afzonderlijk in behandeling genomen volgens de gebruikelijke ruimtelijke procedures. Daarbij wordt gekeken naar het agrarische karakter van het Bunnikse buitengebied, de afweging tussen duurzame energie en landbouwgrond, de visuele impact die een zonneveld op het landschap heeft, de waarden voor natuur, recreatie en cultuurhistorie.

Inspraak en participatie

Zorgvuldigheid en inspraak zijn bij ieder initiatief opnieuw van groot belang. Doel van het beleidskader is dat deze voldoende randvoorwaarden en grenzen stelt maar tegelijk ook ruimte biedt om te investeren in duurzame energie. Bij voorkeur kunnen inwoners van onze gemeente niet alleen mee praten maar ook mee investeren in zonnevelden.

In de voorbereiding van het beleidskader is er op diverse momenten gesproken met het college, de gemeenteraad, met organisaties en geïnteresseerde inwoners en bedrijven. Het online kader is een dynamisch document dat inzicht geeft in dit voor ons allen nieuwe thema.

Opiniepeiling concept beleidskader

Gedurende 3 weken vanaf de gespreksavond heeft een online vragenlijst open gestaan. 155 Personen hebben via deze weg hun mening gegeven over het concept beleidskader zonnevelden. De reacties zijn gebruikt om het concept aan te scherpen. De belangrijkste aanscherpingen zijn:

• nog duidelijker de voorkeur voor zon op daken (en besparing) communiceren
• en wat er op dat vlak al gebeurt
• met gecontinueerde uitleg dat we daar niet op kunnen wachten
• omdat voor volledig energieneutraal, ook windenergie en zonnevelden nodig zijn
• nog duidelijker de voorkeur voor zonnevelden op laagwaardige grond laten zien
• verplichting toevoegen dat kavelruil wordt onderzocht bij zonnevelden op agrarische gronden

Hoe nu verder

We streven ernaar om medio april 2019 het beleidskader vast te laten stellen door de gemeenteraad.

Behoefte aan ruimte voor zonnevelden

Om energie met zonnepanelen op te wekken is ruimte nodig, veel ruimte. De meest voor de hand liggende plek is op daken. De afgelopen jaren is het aantal daken met panelen flink gestegen in Bunnik en er zijn nog veel ‘lege’ daken beschikbaar. In de toekomst zullen we ook panelen zien aan gevels, in ramen en op het wegdek. De gemeente blijft dit stimuleren. Zelfs als we al deze opties gaan benutten, wekken we nog steeds onvoldoende duurzame energie op. Dan zijn zonnevelden (zonnepanelen op stellages in een open veld of op het water) een goed alternatief. Het wordt steeds rendabeler stroom in een zonneveld opstelling op te wekken. Daardoor groeit de vraag naar geschikte gronden voor zonnevelden.

De submenu’s geven algemene informatie over zonnevelden. Ze leggen uit waarom de gemeente hier de ruimte voor wil geven en welke grenzen ze hier aan stelt. Onder de knop ‘omgeving’ leest u meer over de zorgvuldige inpassing in de omgeving waar de gemeente grote waarde aan hecht.

Samenwerking: Regionale Energie Strategie

Bunnik staat niet alleen in haar doelen:

• Internationaal: 40% CO2 reductie in 2030, 80-95% in 2050
• Nederland: 49% CO2 reductie in 2030, 95% in 2050, verminderen aardgas inzet
• Provincie Utrecht: klimaatneutraal grondgebied in 2040
• Kromme Rijngebied: ambitie in Omgevingsvisie (2016) ‘energieneutraal in 2040 en het liefst off-grid’ (streven naar volledig gesloten elektriciteitssysteem)

Aanbod uit de Regio: Regionale Energie Strategie

• Klimaatakkoord: landelijke opgave van 35 TWh opwek van duurzame elektriciteit
• Vertaling binnen 30 regio’s (gemeenten, provincie en waterschappen)
• Bunnik maakt deel uit van de regio U16.
• Energievraag in 2050 geschat op 126 Pj voor gehele regio
• Opwekking binnen de regio is mogelijk
• Dit vergt een grote ruimtelijke opgave voor iedere gemeente
• Windmolens en zonnevelden spelen een grote rol
• Proces: gemeenten stellen een ‘conceptbod van de regio’ op. Dit moet gereed zijn na de ondertekening van het Klimaatakkoord op 1 juni 2020
• Afspraak binnen de U16: niet wachten op de RES afspraken maar zelf met initiatieven aan de slag gaan

We gaan ervan uit dat het totale huidige energieverbruik gelijk is aan 175 GWh als je alle energiebronnen omrekent naar electriciteit.

Om klimaatneutraal te worden bij het huidige energieverbruik dan is dit een mogelijke combinatie aan maatregelen (waarbij realisatie zware maatregelen vergt):

• én energiebesparing (52 GWh)
• én zonne-energie op dak (79 GWh)
• én windturbines of zonnevelden (samen 44 GWh)

Hoeveel zonnevelden en windturbines zijn er nodig in Bunnik?

Deze gegevens zijn gewijzigd op 4 september 2019 n.a.v. hernieuwde inzichten en de RES.

Cijfers die laten zien wat er nodig is om klimaatneutraal te worden:

• totaal bekend energiegebruik (excl. auto(snel)wegen) in Bunnik is 1157 TJ per jaar (2017) (Bron: www.klimaatmonitor.nl)
• dit staat gelijk aan 321 GWh aan elektriciteit

Stap 1 = Energiebesparing

• met een forse inzet is 30% reductie mogelijk = 96 GWh per jaar
• het resterende energieverbruik is = 225 GWh per jaar

Stap 2 = duurzaam opwekken

• om voldoende energie te hebben maar ook de CO₂ uitstoot naar nul terug te brengen, moet 225 GWh duurzaam worden opgewekt
• de kansen voor duurzame warmte worden als laag ingeschat in Bunnik

Stap 2a = zonne-energie op Bunnikse daken?

• er is een grote potentie van 79 GWh duurzame electriciteit (bron TNO). Andere studies gaan echter uit van minder potentie; 42 GWh (bron Mapgear).
• 79 GWh is gelijk aan 25% van onze huidige energievraag

Stap 2b = zonnevelden en windturbines

• als alle geschikte daken zonne-energie opwekken, dan is er nog 146 GWh elektriciteit duurzaam op te wekken:
  • ófwel zonnepanelen in veld opstelling: 140 hectare zonneveld
  • ófwel Windenergie:  24 windmolens

(stap 2b is gebaseerd op: ‘Opgave Klimaatneutraal Bunnik, ODRU, augustus 2018’ waarin onder andere gebruik is gemaakt van ‘Target Energy Systems Kromme Rijnstreek, TNO, 2017’)

Doelstelling 10% duurzame energieopwekking tot 2022

Om in de collegeperiode 2018-2022 10% duurzame energie op te wekken is er 32 GWh elektrische energie nodig. Dit betekent dat er minimaal 30 hectare aan zonnevelden gerealiseerd moet worden (rekenmethode ODRU). De exacte energieopbrengst per hectare hangt sterk af van de inrichting van het zonneveld.

Bij 30% energiebesparing:

• Uitgangspunt is dat dit gelijk wordt verdeeld over aardgas, elektra en brandstoffen zoals benzine en diesel
• Omrekenfactor van TJ naar GWh is 0,278

Berekening 140 hectare zonnevelden:

• Een paneel wekt gemiddeld 250 kWh/jaar op (280 Wattpiek en 900 uur gebruik)
• Voor 146 GWh zijn 584.000 PV panelen nodig
• Dit staat gelijk aan 140 hectare (2,4 vierkante meter per paneel bij veldopstelling, aanname ODRU)

Berekening 24 windmolens:

• Windmolens van 3,3 MW bij 2.000 draaiuren
• Voor 140 GWh zijn dan 24 windmolens nodig

Plafond

De raad heeft besloten:

• om 40 hectare zonnevelden te kiezen als bovengrens voor de raadsperiode tot maart 2022
• de grenswaarde van 40 hectare wordt geëvalueerd. Na deze evaluatie kan de raad het plafond van 40 hectare in het zonneveldenbeleidskader wijzigen. Daarbij geldt een bovengrens van 70 hectare zonneveld in het gehele buitengebied tot en met 31 december 2030 (zie onderbouwing elders op deze pagina). Dit is maximaal 2% van het totale buitengebied.
• Tot de raad een nieuw plafond heeft vastgesteld worden er geen vergunningen verleend voor aanvragen die boven het plafond van 40 hectare uitkomen.

Bovenstaande tekst is aangepast op 23 maart 2022 conform gemeenteraadsbesluit 10 maart 2022 (agendapunt 13).

De route voor de langere termijn naar klimaatneutraal:

Zoals gezegd is 140 hectare zonnevelden alleen voldoende als

• ook 30% energie wordt bespaard
• én alle geschikte daken worden benut voor zonne-energie

Er zijn misschien meer zonnevelden nodig om klimaatneutraal te worden:

• als besparing en benut dakoppervlak achterblijven
• toekomstige afspraken in de Regionale Energie Strategie (RES) kunnen resulteren in een hogere hoeveelheid op te wekken duurzame elektriciteit in de gemeente Bunnik

Er zijn misschien minder zonnevelden nodig om klimaatneutraal te worden als:

• er ook grote windmolens worden gebouwd (richtsnoer: 10 hectare zonneveld levert ongeveer evenveel stroom als 1 windmolen)

Wat is een zonneveld

Met een zonneveld bedoelen we een verzameling zonnepanelen die op een frame of ander soort drager rechtstreeks op de grond worden geplaatst. Dit kunnen ook drijvende panelen in waterpartijen zijn, hoewel het aantal mogelijkheden in Bunnik beperkt is.

Dit beleidskader is vooral bedoeld voor zonnevelden, grofweg vanaf één hectare, waarbij de stroom vooral aan het electriciteitsnet wordt teruggeleverd omdat er veel meer wordt opgewekt dan de eigenaar zelf jaarlijks nodig heeft. Toch beschrijven we hieronder eerst nog 2 andere categorieën: particuliere zonnevelden (tuinopstellingen) en bedrijfszonnevelden.

2. Bedrijfszonnevelden

Hiermee bedoelen we dat de stroomopbrengst van deze categorie zonnevelden volledig wordt benut voor de elektriciteitsvraag van het bedrijf. Dus, deze zonnevelden wekken per jaar niet meer op dan het gemiddelde elektriciteitsverbruik van het bedrijf. Deze velden liggen direct aansluitend op de bedrijfsgebouwen. Liefst liggen ze achter de bedrijfsgebouwen en zijn ze minder zichtbaar vanaf de weg. Voor inpassing in de directe omgeving gelden dezelfde criteria als voor de derde categorie: grote velden.

3. 'Grote' zonnevelden

Dit beleidskader richt zich vooral op zonnevelden niet gekoppeld aan een individueel gebouw. Dit zijn velden van meer dan 1 hectare (circa 1,5 voetbalveld). De zonne-energie wordt volledig of grotendeels geleverd aan het stroomnet. Binnen deze categorie spreek je ook weer van relatief kleine, middelgrote en relatief grootschalige zonnevelden. Hier zit geen harde grens tussen, het hangt vooral af van de omgeving (zie ‘omvang‘).

Bij deze derde categorie zonnevelden zijn vooral de volgende kenmerken van belang:

• de grootte (benodigd grondoppervlak of paneeloppervlak) (zie ‘omvang‘)
• hoeveel stroom het opwekt (kWh/jaar) en het vermogen (in Watt_piek)
• de oriëntatie (op zuid of oost-west)
• de hoogte van de panelen, de zichtbaarheid en de kleur (zie ‘landschap‘)

Hoogte - richtsnoer

De hoogte van de installatie wordt mede bepaald door de opstelling die je kiest. De gemeente beslist per initiatief welke hoogte is toegestaan.  Onderstaande hoogten zijn bedoeld als richtsnoer:

• 1,5 – 3 meter hoog in een regulier gebied zonder wijds/gewaardeerd uitzicht
• 1,5 – 3 meter hoog kan toegestaan worden in geval van dubbel ruimtegebruik of op locaties naast hogere bebouwing, (fruit)boomgaarden, etc.
• 1 – 1,5 meter hoog in een regulier gebied met (wijds/gewaardeerd) uitzicht (zodat je er overheen kunt kijken)
• 0,5 – 1 meter hoog waar sprake is van uitzicht van groot belang/recreatieve route/forten/locaties direct aan doorgaande weg, etc.

Een hectare....

• is 100 bij 100 meter
• is ongeveer 1,5 voetbalveld
• daarop passen minimaal 2200 panelen (tot zelfs 5000 afhankelijk van de opstelling)
• deze wekken minimaal 600.000 kWh op
• dat is voldoende stroom voor minimaal 175 huishoudens
• nogmaals: dit verschilt sterk per inrichting van het zonneveld

Nog drie voorbeelden: grote parken

In Vlissingen is in oktober 2018 Solar park Scaldia opgeleverd:

• 140.000 zonnepanelen
• 38 hectare
• 54,5 MW-piek vermogen
• 385 W-piek per paneel (grotere panelen dan regulier)
• 51 Gwh stroom per jaar
• stroom voor ongeveer 14.000 huishoudens
• locatie: lange strook langs weg, spoor, hoogspanningsmasten en windmolens

In Emmen is in 2018 gestart met de bouw van zonnepark Oranjepoort:

• 110.000 zonnepanelen
• 38 hectare
• ruim 30 MWpiek
• stroom voor ruim 9.000 huishoudens
• CO2 reductie: 15.000 ton per jaar
• locatie: tussen twee bedrijventerreinen
• plannen voor omzetting deel van de stroom naar waterstof

In Budel is in 2018 gestart met de bouw van het zonnepark Nyrstar:

• 60 hectare
• 44 MWpiek
• stroom voor ongeveer 16.000 huishoudens
• 48 miljoen kWh
• investering: 36 miljoen euro

Grenswaarden tot eind 2020

Zoals beschreven op de home pagina stelt de gemeenteraad een grens aan totale de oppervlakte aan zonnevelden in het buitengebied. Verder wordt er een richtsnoer gegeven voor de omvang van een zonneveld in een kansrijk (groen) of beperkt kansrijk (oranje) gebied.

De grenswaarden kunt u lezen op de pagina ‘visie van Bunnik‘, in het gebiedsoverzicht én op de individuele gebiedspagina’s.

Prijzen omlaag en investeren binnen de regio

Alle projecten gezamenlijk helpen de markt voor zonnepanelen verder te ontwikkelen. De prijs per paneel wordt daarom steeds lager terwijl de technieken nog verder verbeteren. Door lokale installateurs in te zetten en geen olie en kolen meer uit het buitenland te kopen, steunen we onze eigen regionale economie.

Subsidies en fiscale regelingen nog wel nodig

Voor een rendabele business case is hulp van de overheid noodzakelijk:

• Bedrijven maken vaak gebruik van de landelijke subsidieregeling Stimulering Duurzame Energie (SDE) die voor 15 jaar zekerheid biedt. Ook kan de Energie Investerings Aftrek (EIA) interessant zijn.
• Inwoners kunnen gezamenlijk investeren door een coöperatie te vormen. Ze kunnen SDE aanvragen of met behulp van de Regeling Verlaagd Tarief (Postcoderoos) hun investering terugverdienen via de eigen energierekening. Terugverdientijd is vaak tussen de 9 en 10 jaar. (Meer info)
• Wanneer de panelen stroom voor eigen gebruik opwekken, geldt voor kleinverbruikers in ieder geval tot en met 2021 dat je mag ‘salderen’. Dit betekent dat je de jaarlijkse opgewekte zonnestroom volledig mag aftrekken van je ingekochte stroom. Kleinverbruikers hebben een netaansluiting van maximaal 3*80 Ampere. Terugverdientijd is vaak korter dan 9 jaar.

Grootschalig is niet altijd rendabeler

Bij grootschaliger opstellingen geldt vanzelfsprekend een inkoopvoordeel. Maar er is sprake van hogere kosten voor investering in het elektriciteitsnet en ook voor het ontwikkelen, bouwen en het in stand houden van de installatie.

Aansluiting elektriciteitsnet is beperkende factor

De business case is sterk afhankelijk van de netaansluitingskosten. Deze kosten hangen af van de afstand tot de bestaande aansluitingen en of deze verzwaard moet worden.

De netbeheerder MOET de aansluiting realiseren, op kosten van de initiatiefnemer. Maar in het noorden van het land heeft de netbeheerder aangegeven dat er gebieden zijn waar geen grotere zonnesystemen meer mogelijk zijn de komende jaren tot er grote investeren zijn gepleegd in netverzwaring.

Voor de initiatiefnemer maar ook voor de netbeheerder is het gunstig als de opgewekte stroom zoveel mogelijk lokaal wordt benut. Behalve netverzwaringskosten, wordt zo ook transportverliezen voorkomen (schatting: 3%). Vanwege de situatie in de noordelijke provincies, wordt lokale opslag steeds aantrekkelijker. Nieuwe wegen worden gezocht. Stroom kan bijvoorbeeld worden benut voor de productie van waterstof als energiedrager.

Ook in de omgeving van Bunnik is de netaansluiting een belangrijk aandachtspunt vanwege de afstand, wat zorgt voor hoge kosten en proceduretijd. De gemeente spreekt met de Provincie Utrecht samen met netbeheerder Stedin om te bezien hoe een toekomstbestendig net er uit zou moeten zien.

De beperkte capaciteit van het net speelt niet alleen voor zonnevelden maar ook voor grotere zonnedaken. Het komt nu al voor op zeer zonnige momenten dat de zonnesystemen van grotere (agrarische) daken in Bunnik even worden afgesloten van het net omdat ze anders de netspanning teveel zouden beïnvloeden.

Bijkomende voordelen van zon naast financieel rendement

Ook als er in sommige gevallen maar een beperkt financieel rendement is, zijn er diverse andere argumenten om toch te investeren in een zonneveld:

• imago, maatschappelijk verantwoord ondernemen
• werkgelegenheid
• participatie van inwoners
• zelf ervaring opdoen met zonne-energie
• doorontwikkeling van zonne-technologie steunen
• bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering
• minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen

Onderzoeksplicht

Iedere initiatiefnemer moet, ook in de groene (kansrijke) gebieden op de kansenkaart, onderzoeken wat de mogelijke effecten zijn van het zonneveld op

1. beschermde soorten (Wet Natuurbescherming)
2. beschermde gebieden (Natuurnetwerk Nederland, in Bunnik ligt geen Natura2000)

Op basis van het ingediende onderzoeksrapport beoordeelt de gemeente of er nadere onderzoeken en/of een ontheffings- of vergunningaanvraag noodzakelijk is. De provincie is de partij die een ontheffing of vrijstelling kan verlenen op basis van de natuurtoets. Bij voorkeur nemen initiatiefnemers vroegtijdig contact op met de provincie (mail).

De initiatiefnemer dient bij haar ruimtelijke onderbouwing een plan in om de negatieve effecten op natuurwaarden te minimaliseren en beschrijft maatregelen die een positieve invloed hebben op flora en fauna die in dat gebied extra bescherming kunnen gebruiken.

Impact verschilt per soort

Welke soort er leeft op en nabij het geplande perceel voor het zonneveld, hangt van vele factoren af. Daarom moeten deskundigen onderzoek doen zowel in het veld als in databanken. Afhankelijk van de aanwezige soorten, spreken de deskundigen hun verwachting uit over de impact van een zonneveld op de natuur op die locatie en het nabije gebied. Qua planten is er een reeks vaatplanten beschermd. Verder moet gekeken worden naar vogels, vleermuizen, andere zoogdieren, amfibieën en reptielen, en ongewervelden (denk aan dagvlinders en libellen).

Voor sommige dier-/plantensoorten is een zonneveld een duidelijk nadeel, zoals voor weidevogels. Vanwege de grote impact op hen, besteden we hier veel aandacht aan op deze pagina. Andere soorten kunnen er juist voordeel bij hebben. Een graspieper of scholekster zal ook onder de zonnepanelen gaan nestelen en voor de merel en zanglijster vormt een zonneveld geschikt fourageergebied. Omdat er muizen kunnen leven onder en nabij de zonnepanelen, is een zonneveld wellicht geen nadeel voor een nestelende buizerd en ransuil.

Een verandering van bemesting vanwege het zonneveld kan gunstig zijn. Door teveel kunst/drijfmest en bij bepaalde grassoorten is er te weinig bodemleven en daarmee te weinig voedsel voor jonge vogels. (Ruige mest is juist gunstig voor het bodemleven.)

Een zonneveld heeft dus vrijwel altijd invloed op de natuur. De vraag is of dit een onaanvaardbare invloed is en of er mitigerende of compenserende maatregelen mogelijk zijn.

Voorbeelden van mitigerende en compenserende maatregelen

• Het aanleggen van een strook van bijvoorbeeld 15 meter rondom het gehele zonneveld. Een gewas en beheertype wordt gekozen dat juist gunstig is voor díe soorten die het moeilijk hebben in dat gebied. Goed beheerde stroken kunnen positief zijn voor muizen, wat weer goed is voor de steenuil. Dergelijke stroken kunnen dienen als ecologische verbindingszone tussen gebieden.
• Bij het gebruik van akkers voor zonnevelden, is bijvoorbeeld de patrijs kwetsbaar. Omgekeerd kan het aanleggen van een graanstrook om een zonneveld, weer gunstig zijn voor de patrijs.
• Als de panelenrijen niet te dicht op elkaar staan én niet te dicht op de grond, is er meer kans op een goed bodemleven. Kruidige gewassen kunnen ingezaaid worden bijvoorbeeld in een strook om het veld heen.
• De AANLEG van het zonneveld moet buiten het broedseizoen. Ook in die periode blijft aandacht voor aanwezige dieren nodig zodat graafwerkzaamheden geen nest-, rust- en verblijfsplaatsen verstoren.

Rol van Agrarische Natuur Vereniging Kromme Rijnstreek (ANV)

De ANV beschermt nesten bij bewerkingen van het perceel, zoals ploegen, mesten, zaaien en maaien. In 2017 zijn er 270 nesten gevonden en beschermd. Met agrariërs en loonwerkers worden afspraken gemaakt voor weidevogelvriendelijk beheer van gehele percelen of kruidenrijke stroken op randen van bouwland. Minimaal 12 agrariërs werken hier aan mee. (Meer info op site ANV).

Plasdrasstroken:

Drie boeren bij Werkhoven en Cothen maken kunstmatig natte oppervlakken voor weidevogels in hun grasland. Weidevogels en hun kuikens hebben belang bij een hoge grondwaterstand voor hun voedselvoorziening. Tussen 15 februari en 15 juni houdt een pomp het wateroppervlak op een waterdiepte van max 20 cm.

Doel is weidevogels in bepaalde gebieden te concentreren zodat ze beschermd worden.

Onderzoek naar wenselijkheid (zonne)energie nabij Nieuwe Hollandse Waterlinie

Zonnevelden kunnen invloed hebben op bijvoorbeeld de openheid die wordt ervaren in de schootsvelden en de beleving van de Waterlinie. In 2018 is het ‘Heritage Impact Assessment’ uitgevoerd om te zien hoe de energietransitie zich verhoudt tot de beleving van de Waterlinie. Er is namelijk een aanvraag ingediend bij UNESCO om de Nieuwe Hollandse Waterlinie de status van Werelderfgoed te geven. De vraag is welke ruimte er dan is voor zonnevelden, windmolens en bio-energie binnen de schootsvelden en inundatievelden. Er is een rapport verschenen op basis waarvan initiatiefnemers en gemeenten in overleg kunnen met de provincie Utrecht.

Limes: Oude en Kromme Rijn als grens van het Romeinse Rijk

De Kromme en Oude Rijn hebben in de Romeinse Tijd als noordelijke grens (Limes) de natuurlijke barrière van het Romeinse Rijk gevormd. Deze grens is de grootste lineaire archeologische structuur van Europa en bestond uit een grensrivier, een grensweg, castella (forten) en wachttorens.

Landschappelijk is er van de Limes weinig meer terug te vinden. Sporen zijn voor een groot deel behouden gebleven doordat ze door klei van de rivier zijn afgedekt. Meer hierover leest u op de pagina ‘archeologie‘.

CONCEPT: Keuze van de gemeente Bunnik

Lopende de Heritage Impact Assessment (HIA) zijn er geen zonnevelden toegestaan binnen de eerste drie kringen rond de forten. De gemeente dient het onderzoek (genoemd bovenaan de pagina) af te wachten.

Als besloten wordt dat de gemeente haar eigen beleid mag maken op dit vlak, dan zou de eigen beleidskeuze zijn (concept):

Fort Rijnauwen: voorgesteld wordt om voorlopig geen zonnevelden toe te staan in Rhijnauwen en Amelisweerd vanwege de grote druk op dit gebied, inclusief de waarde van de Hollandse Waterlinie (Naar gebiedsfactsheet). Wellicht is een kleinschalige installatie direct gekoppeld aan het Fort gewenst om tot een Klimaatneutraal Fort te komen. Ook is er in de randen van dit gebied wellicht ruimte nabij infrastructuur en/of bebouwing.

Fort bij Vechten: voorgesteld wordt om (voorlopig) terughoudend om te gaan met grotere zonnevelden in de open graslanden die landschappelijk een eenheid vormen met Fort bij Vechten (naar gebiedsfactsheet).

• Voor de eerste ‘kring’ van bovengenoemde Kringenwet (dus binnen 300 meter afstand van het Fort) worden voorlopig geen panelen toegestaan behalve wellicht een kleinschalige installatie direct gekoppeld aan het Fort zelf.
• Voor de omringende velden (buiten 300 meter van het Fort) wordt een hoogte van maximaal 1 meter toegestaan zodat het beeld van schootsvelden in stand blijft. Bij voorkeur worden de rijen panelen op grotere afstand van elkaar geplaatst zodat een ‘extensief’ zonneveld ontstaat.

Zonnepanelen kunnen een onderdeel van een werk in de Hollandse Waterlinie gaan uitmaken mits zorgvuldig en vormgegeven in overleg met de betrokkenen bij de Hollandse Waterlinie. Wellicht gaat de HIA hier ook een uitspraak over doen.

Zonnepanelen op en rond monumenten

Zonnepanelen OP het dak van een monumentale woning? U dient contact op te nemen met de gemeente omdat hier wellicht een vergunningplicht geldt.

Zonnepanelen NAAST uw monumentale woning?  Ook hiervoor dient u contact op te nemen. Indien de opstelling verscholen is vanaf de weg, dan zou een opstelling bij een monument ook mogelijk kunnen zijn, al dan niet na een vergunningsprocedure. Er zijn situaties denkbaar dat panelen op de grond de voorkeur hebben boven zonnepanelen OP een monumentaal dak. Ook op het voorerf van woningen (reguliere en monumentale) kunnen er mogelijkheden voor zonnepanelen zijn wanneer de installatie een eind van de weg af ligt en/of uit het zicht van de weg ligt.

Oude en Kromme Rijn als grens van het Romeinse Rijk

Zoals beschreven bij cultuurhistorie vormden de Kromme en Oude Rijn in de Romeinse Tijd de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Deze grens is de grootste lineaire archeologische structuur van Europa. De Limes staat op de voorlopige lijst als UNESCO Werelderfgoed.

Sporen van de grensweg(en), castella, kampdorpen en grafvelden, zijn grotendeels afgedekt door klei van de rivier. Hierdoor is een groot deel behouden gebleven. Ondergronds zijn de sporen tot zeker 10 kilometer ten zuiden van de Kromme Rijn terug te vinden.

Een voorbeeld vormen de restanten van een oude Romeinse weg die in 2013 zijn gevonden. En de opgravingen die eind 2017 zijn gestart ten westen van Odijk op de beoogde woningbouw locaties.

Nationale regelgeving

Het Nederlandse ‘bodemarchief’ is via de – Wet op de Archeologische Monumentenzorg – beschermd.
In deze wet is vast gelegd dat archeologisch waardevolle resten in de bodem moeten worden behouden (in situ). Als het bodemarchief door toekomstige graafwerkzaamheden dieper dan 30 cm verstoord zal worden, is archeologisch onderzoek volgens de – Wet op de Archeologische Monumentenzorg – verplicht. Bij gemeenten geldt hiervoor een vrijstelling van 100 vierkante meter verstoreing waar binnen geen archeologisch onderzoek nodig is. Hierop kan binnen de gemeente een uitzondering worden gemaakt, als men een eigen Archeologische Beleidsadvieskaart heeft. Informeer daarom altijd bij de gemeente of een archeologisch onderzoek noodzakelijk is. Als dit zo is, zal het ‘bodemarchief’ archeologisch onderzocht moeten worden om zodoende de waarde hiervan te kunnen vast stellen.

Grenswaarden onderzoeksplicht & vrijstelling van de gemeente Houten [aanpassen naar Bunnik]

De archeologische maatregelenkaart beschrijft archeologische terreinen en gebieden met een archeologische verwachtingswaarde. Er zijn 5 archeologische categorieën met verschillende vrijstellingseisen voor onderzoek:

• Categorie 1: archeologisch rijksmonument. Geen enkele verstoring in de bodem toegestaan zonder monumentenvergunning (in bestemmingsplan Archeologie 1 + aanduiding BM)
• Categorie 2: terrein van archeologische waarde. Verstoringen groter dan 100m2 en dieper dan 0,5m –maaiveld zijn onderzoeksplichtig (in bestemmingsplan Archeologie 1)
• Categorie 3: gebied met hoge archeologische verwachting. Verstoringen groter dan 500m2 en dieper dan 0,5m –maaiveld zijn onderzoeksplichtig (in bestemmingsplan Archeologie 2)
• Categorie 4: gebied met gematigde archeologische verwachting. Verstoringen groter dan 5000m2 en dieper dan 1,0m –maaiveld zijn onderzoeksplichtig (in bestemmingsplan Archeologie 3)
• Categorie 5: gebied met lage of geen archeologische verwachting. Alleen onderzoek bij m.e.r.-plichtige projecten en projecten die onder de tracéwet vallen

Onderzoeksplicht in 5 stappen

Bij een onderzoeksplichtig project, worden de volgende stappen doorlopen:

1. Archeologisch bureauonderzoek
2. Archeologisch booronderzoek verkennend
3. Archeologisch booronderzoek karterend
4. Proefsleuvenonderzoek
5. Opgraving

Bij kleine plangebieden worden stappen 1, 2 en 3 soms gecombineerd uitgevoerd. Voor stappen 2 en 3 is een Plan van Aanpak vereist, voor stappen 4 en 5 een Programma van Eisen. Na iedere stap wordt door het bevoegd gezag (Rijk op rijksmonumenten, gemeente op alle overige terreinen) beoordeeld of een vervolgstap noodzakelijk is. Het bevoegd gezag beoordeelt ook PvA’s en PvE’s.

Informatie aanleveren

Om aanvragen goed te kunnen beoordelen volgt uit het bovenstaande dat stukken moeten worden aangeleverd waaruit blijkt:

• Op welke locatie de bodem wordt verstoord
• Over welk oppervlak dat gebeurt
• Tot welke diepte dat gebeurt

In de praktijk gaat dit om kaartmateriaal waarop staat waar verstoord wordt en om doorsnedes van bijvoorbeeld funderingen waaruit de diepte van de verstoring blijkt.

Nader uitgelicht: Odijk in het grensgebied van het Romeinse Rijk

Op beoogde nieuwbouwlocaties ten westen van Odijk is sinds het najaar van 2017 gewerkt aan opgravingen. De verwachtingen:

• grafveld uit de Romeinse tijd en de middeleeuwse hofstede Vinkenburg
• ongeveer honderdvijftig mensen uit de Romeinse tijd kunnen hier begraven liggen
• informatie over het grafritueel van die tijd
• informatie over de leeftijdsopbouw en gezondheidstoestand van de Romeinse Odijker

(Info uit: archeologieonline)

Nationale regelgeving

Het Nederlandse ‘bodemarchief’ is via de – Wet op de Archeologische Monumentenzorg – beschermd.
In deze wet is vast gelegd dat archeologisch waardevolle resten in de bodem moeten worden behouden (in situ). Als het bodemarchief door toekomstige graafwerkzaamheden dieper dan 30 cm verstoord zal worden, is archeologisch onderzoek volgens de – Wet op de Archeologische Monumentenzorg – verplicht. Bij gemeenten geldt hiervoor een vrijstelling van 100 vierkante meter verstoreing waar binnen geen archeologisch onderzoek nodig is. Hierop kan binnen de gemeente een uitzondering worden gemaakt, als men een eigen Archeologische Beleidsadvieskaart heeft. Informeer daarom altijd bij de gemeente of een archeologisch onderzoek noodzakelijk is. Als dit zo is, zal het ‘bodemarchief’ archeologisch onderzocht moeten worden om zodoende de waarde hiervan te kunnen vast stellen.

Grenswaarden onderzoeksplicht & vrijstelling van de gemeente Houten [aanpassen naar Bunnik]

De archeologische maatregelenkaart beschrijft archeologische terreinen en gebieden met een archeologische verwachtingswaarde. Er zijn 5 archeologische categorieën met verschillende vrijstellingseisen voor onderzoek:

• Categorie 1: archeologisch rijksmonument. Geen enkele verstoring in de bodem toegestaan zonder monumentenvergunning (in bestemmingsplan Archeologie 1 + aanduiding BM)
• Categorie 2: terrein van archeologische waarde. Verstoringen groter dan 100m2 en dieper dan 0,5m –maaiveld zijn onderzoeksplichtig (in bestemmingsplan Archeologie 1)
• Categorie 3: gebied met hoge archeologische verwachting. Verstoringen groter dan 500m2 en dieper dan 0,5m –maaiveld zijn onderzoeksplichtig (in bestemmingsplan Archeologie 2)
• Categorie 4: gebied met gematigde archeologische verwachting. Verstoringen groter dan 5000m2 en dieper dan 1,0m –maaiveld zijn onderzoeksplichtig (in bestemmingsplan Archeologie 3)
• Categorie 5: gebied met lage of geen archeologische verwachting. Alleen onderzoek bij m.e.r.-plichtige projecten en projecten die onder de tracéwet vallen

Onderzoeksplicht in 5 stappen

Bij een onderzoeksplichtig project, worden de volgende stappen doorlopen:

1. Archeologisch bureauonderzoek
2. Archeologisch booronderzoek verkennend
3. Archeologisch booronderzoek karterend
4. Proefsleuvenonderzoek
5. Opgraving

Bij kleine plangebieden worden stappen 1, 2 en 3 soms gecombineerd uitgevoerd. Voor stappen 2 en 3 is een Plan van Aanpak vereist, voor stappen 4 en 5 een Programma van Eisen. Na iedere stap wordt door het bevoegd gezag (Rijk op rijksmonumenten, gemeente op alle overige terreinen) beoordeeld of een vervolgstap noodzakelijk is.

Informatie aanleveren

Om aanvragen goed te kunnen beoordelen volgt uit het bovenstaande dat stukken moeten worden aangeleverd waaruit blijkt:

• Op welke locatie de bodem wordt verstoord
• Over welk oppervlak dat gebeurt
• Tot welke diepte dat gebeurt

In de praktijk gaat dit om kaartmateriaal waarop staat waar verstoord wordt en om doorsnedes van bijvoorbeeld funderingen waaruit de diepte van de verstoring blijkt.

Meer over wat ons buitengebied zo aantrekkelijk maakt

In het Kromme Rijngebied wisselen cultuurhistorische elementen zich af op relatief korte afstand van elkaar:

• de Nieuwe Hollandse Waterlinie met haar fortificaties en open schootsvelden
• de groene Utrechtse Heuvelrug met landgoederen en buitenplaatsen
• het meer open Kromme Rijnlandschap met haar fruitteelt
• het unieke landschap van de Langbroekerwetering met de vele ridderhofsteden en de bijzondere verkaveling

Intensieve en extensieve recreatieve gebieden

Bunnik ligt op het kruispunt van twee (toekomstige) werelderfgoederen (Nieuwe Hollandse Waterlinie en Romeinse Limes) en op fietsafstand van een derde [welke?]. Het cluster Amelisweerd/Rhijnauwen, Fort bij Vechten met het Nationaal Waterliniemuseum en het Museum Oud Amelisweerd vormt hét recreatief uitloopgebied voor de inwoners van de stad Utrecht. De grootste recreatieve druk ligt in dit gebied.

Ten zuiden van de Kromme Rijn is de recreatie minder intensief. Hier is het rivierenlandschap goed zichtbaar. Kronkelende wegen, de Kromme Rijn met oude stroomgeulen en fruitboomgaarden domineren hier het landschap. De aantrekkingskracht van de onbedijkte rivier en de fruitboomgaarden gecombineerd met de mogelijkheden van verkoop van vers fruit aan huis vormen de recreatieve waarden van het gebied. Deze worden aangevuld met beperkte agro-toeristische activiteiten, zoals kamperen bij de boer, boerengolf en zelf kaas maken en proeven. In dit zuidelijke deel liggen nog volop kansen voor ontwikkeling van recreatie(voorzieningen).

Impact van het landschap op recreatie

De kwaliteit van het landschap is van groot belang voor recreatie. De aantrekkingskracht van het gebied neemt toe als je de natuurlijke kwaliteiten van het landschap versterkt. Vanzelfsprekend neemt de aantrekkingskracht af wanneer het landschap wordt aangetast. Veranderingen in het landschap hebben dus direct invloed op de recreatieve waarde van het gebied.

Vervanging van huidig grondgebruik

Wanneer een grondeigenaar kiest voor een zonneveld, dan heeft dit impact op de omgeving. Het landgebruik verandert. Zeker als veel meer grondeigenaren in hetzelfde gebied dezelfde keuze maken. Een verschuiving kan plaatsvinden van traditionele landbouw naar de productie van zonne-energie.

Verder hebben zonnevelden invloed op de kwaliteit van de bodem. Afhankelijk van de huidige bodemkwaliteit, kan dit een verslechtering of een verbetering zijn.

De gemeente vindt het agrarische karakter en de kwaliteit van de bodem in Bunnik van groot belang. Hieronder leest u eerst een samenvatting van de regels. Daaronder vindt u achtergrondinformatie.

Regels ter bescherming van landgebruik en bodem

De gemeente kiest voor:

1. Plafonds: maximale omvang van 1 zonneveld, maximale omvang van alle zonnevelden opgeteld, maximale omvang van zonnevelden per deelgebied
2. Voorkeur voor zon op daken, zon op laagwaardige gronden en voorkeur voor dubbel landgebruik van agrarische gronden als de business case dit toestaat (voorbeelden van zonnepanelen, agrarisch en/of recreatief gebruik staan onderaan de pagina en bij opstelling)
3. Verplichte gesprekken met andere agrariërs om te bezien of via kavelruil het zonneveld op laagwaardiger grond/locatie gerealiseerd kan worden. Ook andere mogelijkheden moeten worden overwegen ter voorkoming van verstoring van het zonneveld op de (toekomstige) bedrijfsvoering van andere agrariërs.
4. Opstelling van panelen is dusdanig dat de bodemkwaliteit voldoende blijft voor eventueel toekomstig agrarisch gebruik
5. Nulmeting van de bodemkwaliteit en afspraken over deze kwaliteit in de toekomst
6. Afspraken over waterhuishouding

Opslag CO2 door graslanden

Een veelvoorkomende opmerking is dat zonnepanelen op gras juist voor meer CO2 in de lucht zorgen in plaats van een CO2 afname. Onderstaande alinea’s geven aan hoe de gemeente hier tegenaan kijkt:

In grasland ligt 80,7 ton CO2 vastgelegd per hectare. Een deel komt vrij in de nachtelijke uren of door weidegang. Dezelfde hoeveelheid CO2 wordt weer opgenomen. Er is sprake van een evenwicht over het jaar heen.

Als door plaatsing van een zonneveld alle CO2 uit de bodem vrijkomt (dit is niet de verwachting) dan is dit eenmalig 80,7 ton CO2 per hectare. Het zonneveld compenseert dit ieder jaar ruimschoots. De groene stroomt voorkomt ieder jaar minimaal 300 ton CO2 uitstoot. Dit is een voorzichtige berekening uitgaand van een lage bezettingsgraad van een hectare zonneveld.

Conclusie is dat zonnevelden veel meer CO2 uitstoot voorkomen dan er vrijkomt door het verlies aan CO2 opslag in grasland.

Kansenkaart Zonnevelden

NB! Er zijn twee initiatieven voor zonnevelden in procedure (zomer 2019). Zie ‘update ingediende aanvragen‘.

Waar zijn zonnevelden goed, beperkt of niet in te passen in de omgeving? Deze kaart gebaseerd op de gesprekken met stakeholders en met inwoners. De kaart gaat over de wenselijkheid van een zonneveld in een bepaald gebied. De kaart geeft niet aan waar een zonneveld rendabel is financieel gezien. De kaart houdt bijvoorbeeld geen rekening met waar de aansluitpunten zijn voor electriciteit. Deze kunnen veranderen in de tijd en hangen ook met de omvang van het zonneveld samen.

Onder de kaart wordt de betekenis van de kleuren uitgelegd. De gebieden op de kaart zijn aanklikbaar om meer te lezen over het karakter van het gebied, de kansrijkheid van zonnevelden en voorwaarden als richtsnoer voor de inpassing per zonneveld.

Let op! Een groen gebied betekent níet dat op iedere locatie daarbinnen zonnevelden toegestaan zijn. Zie de tekst hieronder.

Betekenis van de kleuren op de kansenkaart

De kansenkaart bestaat uit gebieden die bewust grof zijn ingetekend. Soms over bebouwde kom grenzen heen ook al zijn zonnevelden bedoeld voor buiten de bebouwde kom. Detaillering vindt plaats per initiatief. De kaart geeft een indruk van de kansrijkheid met slechts één kleur per gebied:

• Groen gebied: de gemeente denkt graag mee over het verwezenlijken van uw plan en een goede inpassing in de omgeving. Aanvragen voor zonnevelden worden altijd apart getoetst. Het dus niet zo dat een aanvraag voor een zonneveld op een groene locatie per definitie wordt toegewezen. Initiatiefnemers dienen omwonenden te betrekken bij het voorbereiden van projecten, in samenspraak met de gemeente.
• Oranje gebied: de gemeente denkt mee over het verwezenlijken van uw plan maar de inpassing in de omgeving vergt extra aandacht. Soms is er alleen ruimte voor kleinschaliger zonnevelden en/of langs de randen van het gebied.
• Rood gebied: de gemeente acht de kans van slagen laag. Maar het is niet zo dat per definitie een vergunningaanvraag in een rood gebied wordt afgewezen. Wellicht biedt de initiatiefnemer goede oplossingen voor de bezwaren in dat gebied.

Gebiedsoverzicht

Onderstaand overzicht geeft per gebied weer:

• kansrijkheid (zie uitleg over de kleuren, beschreven ónder de kansenkaart)
• omvang totale gebied in hectare incl bebouwde omgeving
• totale oppervlakte aan zonnevelden (beleid)
• richtsnoer voor omvang van 1 zonneveld in dat gebied
• richtsnoer voor hoogte van de installatie in dat gebied
• of er extra aandacht nodig is voor cultuurhistorie en archeologie, weidevogels, recreatie

Karakter van 'Zuid van Fort bij Vechten'

Grote open ruimtes met sfeer van het landelijk gebied. Bochtige wegen om het Fort en Limes en karakteristieke (bos) beplantingen om de forten. Landgoederenreeks op de westrand van dit Oeverwallengebied.

In de uiterste westhoek, ten noorden van het recreatiebos, liggen gronden met een agrarische functie. Wellicht zijn daar wel mogelijkheden voor zonnevelden, mits maximaal 1 meter hoogte om de verbinding tussen Nieuw Wulven en Castellum en Fort niet te verliezen.

NB! Er zijn twee initiatieven voor zonnevelden in procedure (zomer 2019). Deze liggen in het gebied ‘Noord van Oostromsdijkje’. Zie ‘update ingediende aanvragen‘.

Procedure aanvragen omgevingsvergunning zonnevelden

Zonnevelden zijn nieuw voor het Bunnikse landschap. Elke aanvraag voor een omgevingsvergunning voor een zonneveld is uniek. Elk gebied heeft een eigen karakter. Om tot een goede afweging te komen volgt de gemeente een uitgebreide procedure. Wat kan de aanvrager van de procedure verwachten? De aanvrager:

• verzoekt de gemeente om een informeel overleg (met duurzaamheid en landschap)
• hierin delen deskundigen vanuit diverse disciplines hun ideeën over geschiktheid van de locatie, en zo ja, over concrete keuzes m.b.t. inrichting en inpassing (zie ook ‘voorwaarden’)
• de initiatiefnemer dient een vooroverlegplan in vóór of na bovenstaand overleg
• beantwoordt vragen van de gemeente naar aanleiding van het vooroverlegplan
• ontvangt een reactie van de gemeente over de kans van slagen, of een afwijzing
• vraagt een omgevingsvergunning aan inclusief een goede ruimtelijke onderbouwing
• beantwoordt vragen van de gemeente naar aanleiding van de aanvraag
• neemt kennis van de formele behandeltermijn van 26 weken, waarbij:
• een langere termijn mogelijk is als de gemeente dit nodig acht voor een goede afweging
• dit is inclusief de inzagetermijn van zes weken
• let op! de ervaring leert dat dergelijke procedures langer duren dan de formele termijn van 26 weken

Een goede ruimtelijke onderbouwing wordt in de regel uitgevoerd door een stedenbouwkundig bureau. Zij kunnen u verder helpen met het benodigde onderzoek voor de aanvraag. Van belang zijn bijvoorbeeld de landschappelijke inpassing en de verwachte impact op natuur, water, bodem en archeologie.

Wanneer de gemeenteraad ervoor kiest een verklaring van geen bedenkingen af te geven voor initiatieven in de groene gebieden op de kansenkaart, dan besluit het college over de aanvraag. De reguliere inspraakregels voor belanghebbenden blijven gelden.

Gemeente bepaalt mede de inrichting en inpassing

In ieder geval de volgende keuzes vormen onderwerp van gesprek tussen gemeente en initiatiefnemer, deels met omwonenden:

• locatie van het zonneveld (agrarische grond? dan verplicht overleg met andere agrariërs)
• omvang van het zonneveld
• hoogte van de installatie
• afstand tussen de rijen zonnepanelen (landschap & bodem (zonlicht, water))
• positie op het kavel en t.o.v. de zon
• landschappelijke inpassing (bv. onttrekken uit het zicht met gebiedseigen beplanting)
• negatieve impact op bodemkwaliteit minimaliseren (biologisch, chemisch, water)
• negatieve impact op natuur minimaliseren én compenseren
• positieve impact op natuur creëren (bv omzomen met kruidenrijke gewassen)
• wijze van fundering (relatie met archeologie en bodemkwaliteit)
• wijze van afwatering (watersysteem én archeologie)
• bereikbaarheid van zonneveld voor veiligheidsdiensten inclusief bluswater (incl maken van afspraken over afschakeling elektriciteit)
• harde afspraken over einde zonneveld: verwijdering en hergebruik van panelen en het herstellen van de bodemkwaliteit
• wijze van procesparticipatie omwonenden (participatieplan)
• wijze van financiële participatie bij uitvoering (participatieplan)

Al deze keuzes hebben invloed op het aantal panelen dat de initiatiefnemer kan plaatsen en dus op de business case. Daarnaast is de afstand tot een passend spanningsstation van groot belang op de business case.

Informatie die moet worden aangeleverd

De initiatiefnemer dient zoals gebruikelijk een ruimtelijke onderbouwing aan. Hier dient een participatieplan aan te worden toegevoegd. Bij agrarische gronden zijn ook overleggen met andere agrariërs verplicht.

Voor onder andere de volgende onderdelen wordt beschreven wat de huidige kwaliteit is, wat de verwachte impact is van het zonneveld en welke maatregelen er worden genomen om negatieve impact te minimaliseren:

• inpassing in het landschap (hoe gaat het eruit zien vanuit perspectief van bewoners en passanten)
• natuurwaarden van het gebied
• waterhuishouding (waterpeil en afwatering)
• archeologie (waterpeil en doorboring)
• bodemkwaliteit/samenstelling/toekomstige bodemfunctie
• overleg met andere agrariërs over kavelruil met als doel: zonneveld op gronden van lagere agrarische waarde
• overleg met omliggende agrariërs over andere afspraken zodat zij minimaal worden verstoord in hun (toekomstige) bedrijfsvoering
• participatie van omwonenden en lokale bedrijven qua proces, financiering en uitvoering
• harde afspraken over de wijze van herstel van de bodem en hergebruik panelen bij beëindiging zonneveld
• aantonen dat sloten niet gedempt worden (provinciaal beleid)

Toegevoegd op 27 mei 2019:

• aantonen dat de bodem niet wordt geëgaliseerd (zeker in het geval van cultuurhistorische landschappelijke waarden zoals stroomruggen)
• informatie over de herkomst van de financiering (wet Bibob)
• veiligheid (afspraken met de Veiligheidsregio Utrecht VRU)

Voorwaarden mbt omvang

Om de diverse belangen te behartigen, stelt de gemeente grenzen aan de totale omvang van zonnevelden voor deze collegeperiode én tot 2030. Verder stelt de gemeente grenzen aan de omvang per gebied en per zonneveld.

Grens voor de periode tot en met 31 december 2030:

• De grenswaarde van 40 hectare wordt geëvalueerd. Na deze evaluatie kan de raad het plafond van 40 hectare in het zonneveldenbeleidskader wijzigen. Daarbij geldt een bovengrens van 70 hectare zonneveld in het gehele buitengebied tot en met 31 december 2030 (zie onderbouwing onderaan ‘klimaatdoel‘). Dit is maximaal 2% van het totale buitengebied.
• Tot de raad een nieuw plafond heeft vastgesteld worden er geen vergunningen verleend voor aanvragen die boven het plafond van 40 hectare uitkomen.
• In kansrijke gebieden: maximaal 10% van één gebied mag voor zonnevelden worden gebruikt (groen op de kansenkaart)
• In gebieden met beperkte kansrijkheid: maximaal 10 hectare aan zonnevelden per gebied (oranje op de kansenkaart)

Bovenstaande tekst is aangepast op 23 maart 2022 conform gemeenteraadsbesluit 10 maart 2022 (agendapunt 13).

Raadsperiode tot 16 maart 2022:

• maximaal 40 hectare zonneveld in het gehele buitengebied
• plafonds per deelgebied zijn gelijk aan de periode tot 2030
• een zonneveld in kansrijk gebied (groen op de kaart) is maximaal 25 hectare (bij voorkeur kleiner)
• een zonneveld in beperkt kansrijk gebied (oranje op de kaart) is maximaal 10 hectare
• deze maximale omvang is exclusief de ruimtelijke (landschappelijke) inpassing
  Ter verduidelijking toegevoegd op 24 juni 2019:
• onder de oppervlakte van het zonneveld vallen in ieder geval: de grond onder de zonnepanelen en de tussenliggende stroken, de onderhoudspaden en de technische installaties (oa transformatorhuisjes)
• onder de landschappelijke inpassing kunnen vallen: landschapselementen en/of ruimte voor natuur rond of binnen het zonneveld zoals bomen, struiken en/of ruigtes
• de landschapscoördinator neemt de uiteindelijke beslissing over de landschappelijke inpassing en de correcte berekeningswijze van de omvang van een concreet zonneveld-initiatief.

Deze plafonds worden geëvalueerd en waar nodig bijgesteld in ieder geval rond 1 januari 2021. Dit is ook al eerder mogelijk vanwege de afspraken in het kader van de Regionale Energie Strategie van de samenwerkende gemeenten in de U-16. Bovengenoemde hectares zijn gericht op het klimaatneutraal worden van de eigen gemeente. Regionale doelen zijn daar nog niet in meegenomen.

Deze tekst is (behalve de toevoeging op 27 mei 2019) gelijk aan de oorspronkelijk tekst van het online beleidsplan. Deze alinea is op de pagina ‘beleid Bunnik‘ en ‘home‘ op 21 juni 2019 aangepast ter verduidelijking. De inhoud blijft conform de beleidskeuzes vastgesteld op 18 april 2019.

Voorwaarden mbt hoogte

Onderstaande hoogten zijn bedoeld als richtsnoer. Besluitvorming is maatwerk per locatie:

• 1,5 – 3 meter hoog in een regulier gebied zonder wijds/gewaardeerd uitzicht
• 1,5 – 3 meter hoog kan toegestaan worden in geval van dubbel ruimtegebruik of op locaties naast hogere bebouwing, (fruit)boomgaarden, etc.
• 1 – 1,5 meter hoog in een regulier gebied met (wijds/gewaardeerd) uitzicht (zodat je er overheen kunt kijken)
• 0,5 – 1 meter hoog waar sprake is van uitzicht van groot belang/recreatieve route/forten/locaties direct aan doorgaande weg, etc.

Toekomstige voorwaarden

De lijst met voorwaarden wordt aangepast op basis van nieuwe ontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan:

• een standaard of keurmerk voor de herkomst van de materialen van de panelen én voor de wijze van hergebruik bij einde levensduur (circulaire economie)
• het opwerken van de bodem naar een bepaald kwaliteitsnivo (toekomstig landgebruik)

Omwonenden, participatieplan en 50% lokaal eigendom

De initiatiefnemer moet omwonenden betrekken wanneer er serieuze plannen zijn om een zonneveld te starten. De initiatiefnemer dient een participatieplan in en bespreekt deze met de gemeente. Formeel hoeven alleen die omwonenden te worden betrokken die direct zicht hebben op het geplande zonneveld. De gemeente eist dat ook andere geïnteresseerden uit het gebied de mogelijkheid krijgen deel uit te maken van het voorbereidingsproces.

De gemeente stuurt aan op 50% lokaal eigendom, zoals dit ook in concept Klimaatakkoord op landelijke schaal is opgenomen. Steeds meer projecten (zon en wind) laten verschillende vormen van lokaal eigendom zien die verdergaand zijn of in ieder geval de omgeving laten mee-profiteren van het zonneveld.

Rolverdeling tussen initiatiefnemer en gemeente

De initiatiefnemer (grondeigenaar, marktpartij) is het eerste aanspreekpunt over hoe het zonneveld eruit zou kunnen gaan zien, wat de planning is, et cetera. De gemeente is formeel alleen vergunningverlener. Maar, gemeente en initiatiefnemer trekken zo goed mogelijk samen op. Zodat het proces van participatie én de exploitatiefase van het zonneveld zo zorgvuldig en prettig mogelijk verloopt.

Vijf manieren waarop u anderen kunt laten participeren

De gemeente vraagt initiatiefnemers om inwoners en bedrijven van Bunnik op zoveel mogelijk van de onderstaande nivo’s te laten participeren.

• meeweten: u informeert inwoners en bedrijven
• meedenken en meewerken: u geeft geïnteresseerde inwoners en bedrijven de kans om mee te denken met uw plan en waar mogelijk mee te werken
• meebeslissen: u geeft hen de kans om mee te beslissen voor wat betreft het in te dienen of uit te voeren voorstel. Uiteindelijk beslist het college van B&W en/of de raad over de vergunningsprocedure
• meeverdienen: u biedt inwoners en bedrijven de kans om dit project mede te financieren en dus om er aan te verdienen
• meegenieten: u geeft geïnteresseerden de kans het zonneveld te bezoeken, er te leren en te recreëren.

Voorbeelden van participatie

Elders in het land zien we diverse manieren om de directe omgeving te laten participeren in een zonneveld:

• lokale bedrijven kunnen zorg dragen voor aanleg, onderhoud en toezicht
• lokale professionele partijen én particulieren kunnen investeren
• lokale bedrijven kunnen de stroom afnemen om hun eigen bedrijf te verduurzamen
• geïnteresseerden kunnen op bezoek bij het park voor educatie en recreatie

Voorwaarden voor goede participatie

Open en heldere communicatie met de omgeving kan de steun voor uw initiatief vergroten. Een aantal ingrediënten voor een goede communicatie-en participatieaanpak:

• breng alle belanghebbenden in kaart en inventariseer welk(e) belang(en) zij hebben bij uw initiatief
• breng in kaart wat mogelijke gevoeligheden zijn en bepaal hoe communicatie en participatie een bijdrage kunnen leveren om deze op te lossen
• sta van te voren stil bij àlle gewenste nivo’s van meedenken, meewerken, meebeslissen en mee investeren
• bepaal uw aanpak, afhankelijk van de impact van uw plan en de belangen die er spelen
• informeer de gemeente én omwonenden en een bredere kring van betrokkenen over de voortgang van uw plan

Panelen op uw dak of op de grond

Deze pagina gaat over zonnepanelen voor eigen gebruik. Daarmee bedoelen we dat de opgewekte stroom niet meer is dan uw jaarlijkse stroomverbruik thuis of op het bedrijf. We bespreken de regels voor 1. panelen op het dak en 2. panelen op de grond.

Hierbij wil de gemeente benadrukken dat de voorkeur altijd uitgaat naar zon op daken of andere oppervlakten dan de grond. Welke acties er al lopen om de daken te benutten voor zonne-energie, leest u op ‘klimaatdoel‘.

Zonnekaart Bunnik

De zonnekaart geeft voor alle daken aan in welke mate ze gunstig zijn voor het opwekken van zonne-energie.

Energieloket Bunnik

Als u panelen op eigen dak of in de tuin wilt, dan kunt u hiervoor hulp krijgen bij het Energieloket Bunnik. Dit maakt deel uit van een initiatief samen met de andere gemeenten in de regio.

Panelen op een andere locatie

Als u geen mogelijkheden ziet voor panelen op uw dak of bij uw woning of bedrijfsgebouw, kunt u meedoen aan gezamenlijke zonne-projecten. De energiecoöperatie die u dan samen vormt met anderen, kan gebruik maken van de Postcoderoos (Regeling Verlaagd Tarief) of de Stimuleringsregeling Duurzame Energie.

De Postcoderoos is een belastingmaatregel is bedoeld voor particuliere huishoudens en bedrijven die zelf in de nabije woonomgeving duurzame energie willen opwekken. De Postcoderoos zorgt voor een belastingkorting op je energierekening. Als er een duurzame energie-initiatief is in een postcode mogen de aangrenzende postcodes hier aan meedoen.

Als het project gebruikt maakt van de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE-Plus) dan is er geen relatie met uw eigen energierekening.

U kunt een nieuwe energiecoöperatie starten specifiek voor dit zonneveld of zonnedak. Ook kunt u afspraken maken met een bestaande energiecoöperatie. Uw lokale Energiecoöperatie Bunnik heeft gezamenlijke zonnedaken in Bunnik en Werkhoven gerealiseerd. Ook als u een geschikt dak heeft voor veel panelen maar er zelf niet in kunt investeren, kunt u contact opnemen met de Energiecoöperatie Bunnik.

Participatie is verplicht

Als een initiatiefnemer zich meldt bij de gemeente, dan wordt er eerst over de kansrijkheid gesproken. Pas daarna zal de gemeente het initiatief naar buiten brengen en (onder andere) op deze site kenbaar maken.

De gemeente vindt het belangrijk dat omwonenden betrokken zijn bij zonnevelden. Elk plan moet dan ook aangeven op welke manier omwonenden en lokale bedrijven kunnen participeren in de ontwikkeling (proces participatie) en opbrengst (financiële participatie) van het zonneveld. De initiatiefnemer moet laten zien dat hij 50% lokaal eigendom nastreeft.

Als u dichtbij het initiatief woont, wordt u uitgenodigd om deel te nemen aan de projecttafel (proces participatie). Het streven is dat iedere inwoner van Bunnik de mogelijkheid krijgt deel te nemen aan een project als mede-investeerder. Er zijn daarbij vergaande mogelijkheden waarbij daadwerkelijk sprake is van lokaal eigendom (financiële participatie).

Gesprek in projectgroep

Agenda van de projectgroep

• initiatiefnemer geeft toelichting: waarom een zonneveld en waar
• inwoners stellen vragen en doen voorstellen bijvoorbeeld over de inpassing
• ruimte voor: wensen en bezwaren
• samen zoeken naar win-win

Resultaat

• initiatiefnemer en gemeenten leren de zorgen kennen en de kansen
• ideeën voor landschappelijke inpassing als het project een vergunning krijgt
• ideeën van andere wensen die omwonenden hebben

Meer over procesparticipatie

Procesparticipatie vindt op het moment dat er een concreet initiatief voorligt. De gemeente heeft nog niet besloten over het plan en is in gesprek met de initiatiefnemer. Er zijn nog diverse keuzes om het zonneveld in te passen of om de aanvraag af te wijzen.

Soms is er sprake van direct omwonenden die zicht hebben op het beoogde zonneveld. De initiatiefnemer is wettelijk verplicht hen te betrekken zodra er een aanvraag is ingediend. Wat verwachten initiatiefnemers en ‘buren’ van elkaar. Hoe zou de installatie er uit gaan zien en zo goed mogelijk worden ingepast. Willen de buren liever het zonneveld afschermen?

De gemeente besluit bij de vaststelling van dit beleid dat ook andere geïnteresseerden uit de omgeving van het beoogde zonneveld zo goed mogelijk betrokken. Ook zij ontvangen een uitnodiging voor de projectgroep.

Stapje verder: maatschappelijke participatie

Procesparticipatie gaat niet alleen over inspraak in de inpassing van de panelen in het landschap. Bij voorkeur vindt er ‘maatschappelijke participatie’ plaats of zelfs compensatie. Omwonenden kunnen hun wensen uitspreken voor activiteiten die de initiatiefnemer kan nemen. Deze activiteiten komen ten goede aan de omgeving en worden ook zo mogelijk samen georganiseerd. Bijvoorbeeld op het gebied van recreatie, natuur of educatie.

Verplichting: inwoners en bedrijven de kans geven mee te investeren (lokaal eigendom)

De gemeente verplicht initiatiefnemers om ook op financieel vlak lokale participatie te organiseren. Sterker nog, de gemeente streeft 50% lokaal eigendom na zoals benoemd staat in het concept landelijke Klimaatakkoord.

Initiatiefnemers moeten bewoners en bedrijven in het gebied (of zelfs de gehele gemeente) de kans geven om mee te investeren in, én mee te verdienen aan het project. Door de lasten en de lusten te verdelen, wordt de lokale betrokkenheid bij het zonneveld vergroot. Oftewel: er is ruimte voor óók een positief gevoel naast het onmiskenbare feit dat het zonneveld een verandering betekent voor het landschap.

Agenda van de projecttafel

De initiatiefnemer is verplicht een projectgroep te organiseren. Die gaat niet alleen over proces participatie maar ook over financiële participatie. De initiatiefnemer moet bespreken met lokale partijen en omwonenden op welke manier 50% lokaal eigendom haalbaar is.

Doel van de bijeenkomsten van de projectgroep is dus niet alleen landschappelijke inpassing maar ook een intentie overeenkomst voor de verdeling van lusten en lasten.

Denk voor financiële participatie aan mogelijkheden zoals:

• lokale energie coöperatie (grondeigenaar/exploitant en omgeving zijn samen eigenaar)
• aandelen/obligaties uitgeven aan omwonenden en inwoners van de gemeente
• aandelen/obligaties uitgeven aan derden buiten de gemeente
• postcoderoos
• gebiedsfonds (deel van de winst beschikbaar om in bijvoorbeeld de dorpskern te investeren)

Deze worden hieronder toegelicht.

Deze belastingmaatregel is bedoeld voor particuliere huishoudens en bedrijven die zelf in de nabije woonomgeving duurzame energie willen opwekken. De Postcoderoos zorgt voor een belastingkorting op je energierekening. Als er een duurzame energie-initiatief is in een postcode mogen de aangrenzende postcodes hier aan meedoen.

Een collectief zonneveld

Bij voorkeur legt de grondeigenaar of exploitant een zonneveld aan samen met geïnteresseerde omwonenden. Vaak wordt daarbij wel de expertise van een projectontwikkelaar of adviseur betrokken.

U kunt een nieuwe energiecoöperatie starten specifiek voor dit zonneveld. Ook kunt u afspraken maken met een bestaande energiecoöperatie. De startinvestering kan een combinatie zijn van eigen vermogen, een lening van bijvoorbeeld een bank, van crowd funding, etc.

De coöperatie kan haar investering terugverdienen door, naast het verkopen van de groene stroom, gebruik te maken van:

• Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE-Plus)
• Regeling Verlaagd Tarief (‘Postcoderoos’)

Deze belastingmaatregel is bedoeld voor particuliere huishoudens en bedrijven die zelf in de nabije woonomgeving duurzame energie willen opwekken. De Postcoderoos zorgt voor een belastingkorting op je energierekening. Als er een duurzame energie-initiatief is in een postcode mogen de aangrenzende postcodes hier aan meedoen.

Gebruik maken van crowd funding

Voorbeeld vanuit Friesland:

• lokaal energiebedrijf Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) investeert in het zonneveld
• daarnaast investeren bewoners en bedrijven uit de omgeving
• een optie is om ook mensen van buiten de regio toe te staan om mee te investeren via een landelijk investeringsplatform
• een voorbeeld is het crowdfundingsplatform ZonnepanelenDelen (deze staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten)
• als u investeert in zonnepanelen via crowdfunding dan staat dit helemaal los van uw eigen huis of bedrijf en uw eigen energieverbruik. U kunt ook nog zonnepanelen op uw eigen dak leggen of op een collectief dak

Deze belastingmaatregel is bedoeld voor particuliere huishoudens en bedrijven die zelf in de nabije woonomgeving duurzame energie willen opwekken. De Postcoderoos zorgt voor een belastingkorting op je energierekening. Als er een duurzame energie-initiatief is in een postcode mogen de aangrenzende postcodes hier aan meedoen.

Gebiedsfonds

Een bepaald percentage van de winst wordt in een gebiedsfonds gestopt. De omgeving van het zonneveld besluit met elkaar voor welke verbetering van de woon/leefomgeving het geld wordt ingezet.

De optie van een gebiedsfonds is geen vorm van ‘lokaal eigendom’, wel profiteert de directe omgeving mee van de opbrengsten van het zonneveld. Het maakt deel uit van het ‘verdelen van lusten en lasten’. Een gebiedsfonds zou in combinatie met een andere optie ingezet moeten worden om van ‘lokaal eigendom’ te kunnen spreken.

Is er inspraak mogelijk op dit beleidskader Zonnevelden?

Dit beleidskader heeft geen formele juridische status. Het biedt wel inzicht in hoe de gemeente denkt over ruimte voor zonnevelden.

Inwoners en bedrijven van Bunnik hebben de mogelijkheid gekregen om te reageren tijdens de gespreksavond op 19 november 2018 en de online vragenlijst in de daarop volgende weken. Vervolgens is er op 28 maart 20 een ‘open huis’ gehouden waarin de raadscommissie het concept besprak na de input van insprekers.

Op 18 april 2019 heeft de gemeenteraad het definitieve concept vastgesteld. Het beleidskader blijft een dynamisch document dat steeds wordt aangevuld met relevante informatie. De kern van het beleid (voorwaarden, grenswaarden en participatie) kan alleen door de gemeenteraad worden gewijzigd.

U bent altijd welkom om contact op te nemen met de gemeente.

Is er formele inspraak mogelijk op een initiatief voor een zonneveld?

Ja. Initiatieven voor zonnevelden doorlopen de gebruikelijk aanvraagprocedure voor een Omgevingsvergunning. Vaak is er een aanpassing nodig op het bestaande bestemmingsplan. Deze stappen worden gevolgd:

1. De initiatiefnemer dient een principeverzoek in. De gemeente buigt zich over de plannen en reageert naar de initiatiefnemer. Deze fase is niet openbaar.
2. Als daarna de initiatiefnemer een vergunningaanvraag indient, dan wordt deze formeel bekend gemaakt. Bekendmaking is via de reguliere kanalen én op deze website (op de pagina over het betreffende gebied).
3. U kunt inspreken via de formele route. Direct omwonenden met zicht op de beoogde locatie worden direct en actief betrokken door initiatiefnemer. Dit gebeurt in samenspraak met de gemeentelijke gebiedscoördinator.
4. Het aanvraagproces voor de initiatiefnemer vindt u hier.

Beleidskader Zonnevelden in Bunnik

Dit online beleidskader Zonnevelden is op 18 april 2019 vastgesteld door de gemeenteraad van Bunnik.

Een samenvatting van het gemeentelijke beleid en het formele raadsvoorstel met bijlagen vindt u op de webpagina beleid Bunnik.

In het submenu vindt u tevens in het kort een beschrijving van de visie van de provincie en het waterschap.

Op dit moment geen nieuwe aanvragen mogelijk

Het plafond van 40 ha is bereikt. Er worden op dit moment geen aanvragen voor zonnevelden in behandeling genomen.
Wilt u op de hoogte gehouden worden van mogelijke nieuwe ruimte voor zonnevelden dan kunt u dit aangeven via: duurzaam@bunnik.nl

Vastgesteld beleid gemeenteraad Bunnik

De gemeenteraad heeft op 18 april 2019 dit online beleidskader en de volgende documenten vastgesteld:

• Raadsvoorstel 18 april 2019
• Bijlage 1: Kansenkaart afbeelding en Kansenkaart GIS-online
• Bijlage 2: Gebiedstabel (voor ieder gebied de maximale omvang van zonnevelden en extra aandachtspunten)
• Bijlage 3: Beleidsregels Zonnevelden (teksten zijn verduidelijkt en opnieuw vastgesteld door het college op 3 september 2019)

Op 10 maart 2022 heeft de gemeenteraad dit document aangepast aan beslispunt 1 van de vastgestelde Regionale Energie Strategie 1.0.

• Raadsbesluit 10 maart 2022 (zie agendapunt 13.1)

Hoofdpunten van beleid

De hoofdpunten uit de vastgestelde beleidsdocumenten zijn:

• het online beleidskader is een communicatie-instrument richting omwonenden en initiatiefnemers om kennis te maken met zonnevelden, en
• om te laten zien dat de gemeente rekening houdt met verschillende omgevingskwaliteiten (zie: omgeving)
• om de diverse belangen te behartigen, stelt de gemeente grenzen aan de totale omvang van zonnevelden
• maximale oppervlakte zonnevelden in het gehele buitengebied en per deelgebied (zie alinea hieronder en gebiedsoverzicht)
• per deelgebied in het buitengebied is bepaald waar zonnevelden kansrijk, beperkt kansrijk en niet kansrijk zijn, weergegeven op de kansenkaart
• ieder initiatief volgt een reguliere ruimtelijke procedure (zie: aanvraagprocedure en  inspraak)
• lijst van aspecten waarop de gemeente mede bepaalt hoe het zonneveld ingericht en landschappelijk ingepast wordt (zie: voorwaarden)
• verplicht participatieplan met als streven 50% lokaal eigendom (zie: participatie)

Vastgestelde grenzen aan omvang zonnevelden

Grens voor raadsperiode tot en met 16 maart 2022:

Maximaal 40 hectare mag worden toegestaan aan zonnevelden in het gehele buitengebied, én per gebied geldt (overzicht van alle gebieden):

• maximale oppervlakte aan zonnevelden per kansrijk gebied (groen op de kaart):
  • Rietsloot Rijsburg: 20 hectare
  • Noord van Oostromsdijkje: 40 hectare
  • Zuid van Oostromsdijkje: 40 hectare
• maximale oppervlakte aan zonnevelden per beperkt kansrijk gebied (oranje op de kaart, zie aandachtspunten per gebied)
  • Zuid van Fort bij Vechten: 10 hectare
  • West van Odijjk/Vinkenburg: 10 hectare
  • Kromme Rijn (midden) & Langbroekerwetering: 10 hectare
  • Kattenveldsche meer/ Leemkolk: 10 hectare
  • Kromme Rijn Zuid/ Ossenwaard: alleen beperkt aantal panelen visueel gekoppeld aan bebouwing/boomgaard
• één zonneveld in kansrijk gebied (groen op de kaart) is maximaal 25 hectare groot (bij voorkeur kleiner)
• de genoemde maximale oppervlakte van de zonnevelden is exclusief de landschappelijke inpassing van het zonneveld (zie ook ‘voorwaarden‘)
• onder de oppervlakte van het zonneveld vallen in ieder geval: de grond onder de zonnepanelen en de tussenliggende stroken, de onderhoudspaden en de technische installaties (oa transformatorhuisjes)
• onder de landschappelijke inpassing kunnen vallen: landschapselementen en/of ruimte voor natuur rond of binnen het zonneveld zoals bomen, struiken en/of ruigtes
• de landschapscoördinator neemt de uiteindelijke beslissing over de landschappelijke inpassing en de correcte berekeningswijze van de omvang een concreet zonneveld-initiatief.

De tekst in bovenstaande alinea is op 21 juni 2019 aangepast ter verduidelijking. De inhoud bleef conform de beleidskeuzes vastgesteld op 18 april 2019.

Grens voor de periode tot en met 31 december 2030:

• De grenswaarde van 40 hectare wordt geëvalueerd. Na deze evaluatie kan de raad het plafond van 40 hectare in het zonneveldenbeleidskader wijzigen. Daarbij geldt een bovengrens van 70 hectare zonneveld in het gehele buitengebied tot en met 31 december 2030 (zie onderbouwing onderaan ‘klimaatdoel‘). Dit is maximaal 2% van het totale buitengebied.
• Tot de raad een nieuw plafond heeft vastgesteld worden er geen vergunningen verleend voor aanvragen die boven het plafond van 40 hectare uitkomen.
• Per deelgebied blijven de grenzen gelden zoals gesteld voor deze raadsperiode (t/m maart 2022) tot dat de gemeenteraad de grenzen aanpast
• Grenswaarde per kansrijk gebied (groen op de kaart) is gebaseerd op richtsnoer dat maximaal 10% voor zonnevelden mag worden gebruikt.

Bovenstaande tekst is aangepast op 23 maart 2022 conform gemeenteraadsbesluit 10 maart 2022 (agendapunt 13).

Uit het raadsvoorstel: 'ambitie' en 'verhouding Regionale Energie Strategie'

Enkele alinea’s uit het raadsvoorstel waar de gemeenteraad op 18 april 2019  mee instemde:

Bijdrage ambitie

(Grondgebonden) zonnevelden dragen substantieel bij aan de ambitie om in 2040 energieneutraal te zijn. Een zonneveld van 10 hectare kan voorzien in het gemiddelde elektriciteitsverbruik van minimaal 1750 huishoudens.

Om in 2040 een klimaatneutrale gemeente te zijn, zoals is omschreven in het coalitieakkoord, hebben we in Bunnik 43 hectare aan zonnevelden nodig (64 voetbalvelden) of 7 windturbines. Maar, dit is geen realistische weergave aangezien dan iedere dakeigenaar mee moet doen om de volledige potentie van zonnepanelen op daken (bijdrage maximaal 45%)  te benutten net als alle mogelijkheden tot besparing van energie (bijdrage maximaal 30%).

Verder is van belang dat praktijkervaringen leren dat het realiseren van een windturbine vaak langer duurt dan een zonneveld. Dit heeft te maken met de weerstand vanwege de (op grotere afstand) zichtbaarheid van een windturbine. Er wordt verwacht dat het aandeel zonnevelden dan ook groter zal zijn dan 43 hectare om in 2040 klimaatneutraal te zijn en al in 2030 een bijdrage te leveren aan het landelijke klimaatakkoord (49% CO2 reductie). Wanneer het plafond van 40 ha is bereikt kan de raad na evaluatie van het beleidskader het plafond bijstellen. De bovengrens tot 2030 is 70 ha (exclusief ruimtelijke inpassing) zonneveld waarvan maximaal 40 hectare al in deze collegeperiode gerealiseerd mag worden.

Bovenstaande alinea is aangepast op 23 maart 2022 conform gemeenteraadsbesluit 10 maart 2022 (agendapunt 13).

Verhouding Regionale Energiestrategie

Vanuit het Klimaatakkoord moet de landelijke opgave van 35 TWh (terrawatt-uur) aan opwek van duurzame elektriciteit in de regio’s worden vertaald. Er zijn circa 30 regio’s van diverse gemeenten, provincie en waterschappen opgezet welke met de uitvoering van de opgave aan de slag gaan. In de regio U16, blijkt uit onderzoek,  dat de energieopgave in 2050 bestaat uit 126 Pj. Uit onderzoek blijkt ook dat de regio U16 zijn energieverbruik zelf kan opwekken. De verwachting is dat iedere gemeente hier een substantieel deel van op zich moet nemen. Hoe dit er per gemeente uit komt te zien is nog niet duidelijk. Het realiseren van zonnevelden past in deze opgave. Daarnaast is binnen de regio U16 afgesproken niet te wachten op de uitvoering van de RES, maar al zelf met initiatieven aan de slag te gaan.

Kansenkaart en gebiedsinfo

De kansenkaart geeft aan in welke gebieden de gemeente zonnevelden kansrijk inschat en waar de inpassing lastiger wordt.

De gebiedspagina’s bieden informatie over het karakter en voorbeelden van inpassingsvoorwaarden die de gemeente kan stellen in dat gebied. Ook is er een overzicht van de gebieden op 1 avier.

Algemene voorwaarden die voor ieder initiatief gelden, leest u op de pagina voorwaarden.

Visie in het kort: Zonnevelden in Bunnik: ja, maar niet overal vanwege waarden buitengebied

Met dit beleidskader laat de gemeente Bunnik zien dat initiatiefnemers welkom zijn. Zonnevelden zijn gewenst omdat ze in de ogen van de gemeente nodig zijn om de landelijke en Bunnikse energiedoelen te halen. Natuurlijk wordt er ook volledig ingezet op panelen op zoveel mogelijk daken. Deze voorkeur geldt ook voor zonnepanelen langs spoorlijn en snelweg. Helaas blijft onze electriciteitsvraag stijgen, bijvoorbeeld wanneer we stoppen met het gebruik van aardgas, benzine en diesel. Daarom is er meer nodig dan alleen panelen op het dak.

Maar, Bunnik wil ook haar buitengebied beschermen. De landschappelijke waarden. Natuur. Cultuurhistorie. Archeologie. Recreatie. Landbouw. Zonnevelden kunnen niet overal en niet overal evenveel.

Dit beleidskader biedt informatie over en inzicht in de grondhouding van de gemeente. Bedoeld voor grondeigenaren die overwegen een zonneveld op eigen land aan te leggen. Voor inwoners van Bunnik en professionele investeerders die op grond van iemand anders een zonneveld willen starten. Voor bewoners van het buitengebied die zich misschien zorgen maken om het landschap en of het uitzicht vanuit hun eigen woning.

Klimaatambitie zoals omschreven in Energieagenda Provincie Utrecht

De provincie heeft de ambitie om in 2040 het grondgebied klimaatneutraal georganiseerd te hebben. Het gaat hierbij niet alleen om CO2-reductie maar ook om op het grondgebied van de provincie Utrecht net zoveel duurzame energie te produceren als te gebruiken. De ruimtelijke opgave hierbij is

1. het ruimte bieden voor het duurzaam opwekken van energie
2. vraag naar en aanbod van warmte en andere energiedragers bij elkaar brengen

Door initiatieven ruimtelijk te faciliteren, draagt de provincie bij aan de opgave voor klimaatneutraliteit op een wijze die past bij de kerntaken van de provincie.

Eind 2018/begin 2019 werkt de provincie met alle relevante disciplines en in samenspraak met gemeenten haar standpunt nader uit over welke gebieden geschikt zijn voor zonnevelden en onder welke voorwaarden op hoofdlijnen. Zodra dit gereed is, wordt de aangepaste beleidslijn verwerkt in onderstaande teksten. De denklijn (concept) is op dit moment:

Het huidige beleid biedt mogelijkheden voor (tijdelijke) zonnevelden in gebieden die aansluiten op stedelijke functies. We verruimen deze mogelijkheden met gebieden in het landelijk gebied waar geen wettelijke belemmeringen voor zonnevelden zijn. Bij initiatieven in het landelijk gebied vindt een afweging plaats van de gevolgen voor de aanwezige kernwaarden.

Inpassing van zonnevelden

De Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) en Verordening (PRV) beschrijven het provinciaal beleid voor de inrichting van de ruimte. Dit beleid is erop gericht dat een nieuwe ontwikkeling de kwaliteiten van het landschap weet te behouden, te versterken of dat voorkomen wordt dat de kwaliteiten onevenredig worden aangetast. Dit betekent dat de kwaliteiten van een landschap herkenbaar blijven, ook als de installatie de beleving van dat landschap wijzigt. Ook mogen zonnevelden niet leiden tot een onevenredige aantasting van de natuurwaarden en de cultuurhistorische waarden. Meer hierover staat beschreven in de Handreiking ‘Duurzame Energie Ruimtelijk Ingepast’ van de provincie Utrecht.

Inpassing in het landschap

Een goede inpassing van zonnevelden vraagt een logische plek in het landschap, bijvoorbeeld door functies visueel en functioneel te koppelen. Denk hierbij aan een kleinschalig zonneveld gekoppeld aan het erf met nabijgelegen afnemers van de opgewekte stroom. Door aan te sluiten bij bestaande structuren en hun schaal, creëren we geen nieuwe landschappen met nieuwe kwaliteiten. Ook al is impact op de omgeving onvermijdelijk, de ‘leesbaarheid’, de kernkwaliteit van het landschap, kan overeind blijven. Deze keuze kan consequenties hebben voor het aantal panelen en voor de opstelling, om te zorgen voor een optimale koppeling met bestaande elementen in het landschap.

Checklist voor goede landschappelijke inpassing

Onderstaande vragen kunnen helpen bij een zorgvuldige inpassing van een zonneveld in het landschap:

• Zijn landschapstype en kernkwaliteiten goed beschreven? De kwaliteitsgids voor Utrechtse Landschappen vormt hiervoor een goede bron. Wat zijn de hoofdstructuren van het deel van het landschap waar de installatie komt en van de aangrenzende landschappen? Denk aan ontginning, beplantingsstructuren, mate van openheid, waterlopen, kenmerkende ‘gasten’ in het landschap zoals infrastructuur.
• Hoe ligt de installatie ten opzichte van de hoofdstructuren in de landschappen?
• Naar welke (beeld)kwaliteit streeft u nadat de installatie is gerealiseerd?
• Welke visuele relatie is te leggen met nabijgelegen voorzieningen (bedrijventerrein, potentiële afnemers)? Is de functionele relatie zichtbaar te maken?
• Hoe is bij de afweging rekening te houden met de kernkwaliteiten? Hoe voorzien de voorschriften in behoud en zo mogelijk versterking van de kernkwaliteiten of hoe blijft de aantasting zoveel mogelijk beperkt?
• Is gebruik gemaakt van een gemeentelijke  ‘ladder van duurzaamheid’ (bijvoorbeeld gebaseerd op de ladder voor duurzame verstedelijking (voormalige ministerie van Infrastructuur en Milieu)) en hoe verhoudt de installatie zich hiertoe?

Herziening en herijking PRS ten behoeve van duurzame energie opwekking

De PRS is in haar eerste jaren op bepaalde punten herzien en herijkt om opwekking van duurzame energie mogelijk te maken, tezamen met artikel 3.12 van de PRV. Deze installaties vallen niet onder verstedelijking waardoor ze ook buiten de rode contouren gelaten zijn. De maximale maat is komen te vervallen. Kwaliteitsbehoud moet blijken uit de locatiekeuze en inrichting. Er is een voorkeursvolgorde aangegeven waarbij plaatsing op daken de hoofdvoorkeur heeft. Daarna (van eerste naar laatste voorkeur): pauzelandschappen, niet-agrarisch bouwperceel, voormalig agrarisch bouwperceel, agrarisch bouwperceel en agrarisch perceel.

Voor zonne-energie hebben wij de voorkeur voor plaatsing op daken boven veldopstellingen. Voor zonne-energie in veldopstellingen zien wij primair kansen op niet-agrarische velden zoals pauzelandschappen (op termijn voor stedelijke functies beoogde percelen). Plaatsing tezamen of in plaats van agrarische functies sluiten wij niet uit. In landbouwkerngebieden blijft de landbouw het primaat hebben. Plaatsing in veldopstellingen kent een verscheidenheid aan opstellingsvarianten, zoals naast benodigd oppervlakte ook verscheidenheid in hoogtes, afscheidingen en realisatie van aanvullende bebouwing. Om maatwerk te kunnen leveren wijzen wij geen gebieden aan of af binnen de kaders zoals hiervoor geschetst. Dit vraagt per locatie een goede ruimtelijke onderbouwing. Bij plaatsing in veldopstellingen hechten wij aan aansluiting aan bestaande bebouwde omgeving of hoofd infrastructuur en passend bij de schaal van de bestaande bebouwde omgeving en landschap. Dit leidt tot een verschillende maatvoering in aansluiting op bedrijventerrein, grote stad, kleine kern of agrarisch bouwperceel.

Letterlijke tekst over zonnevelden in de PRS

Voor zonne-energie hebben wij de voorkeur voor plaatsing op daken boven veldopstellingen. Voor zonne-energie in veldopstellingen zien wij primair kansen op niet-agrarische velden zoals pauzelandschappen (op termijn voor stedelijke functies beoogde percelen). Plaatsing tezamen of in plaats van agrarische functies sluiten wij niet uit. In landbouwkerngebieden blijft de landbouw het primaat hebben. Plaatsing in veldopstellingen kent een verscheidenheid aan opstellingsvarianten, zoals naast benodigd oppervlakte ook verscheidenheid in hoogtes, afscheidingen en realisatie van aanvullende bebouwing. Om maatwerk te kunnen leveren wijzen wij geen gebieden aan of af binnen de kaders zoals hiervoor geschetst. Dit vraagt per locatie een goede ruimtelijke onderbouwing. Bij plaatsing in veldopstellingen hechten wij aan aansluiting aan bestaande bebouwde omgeving of hoofd infrastructuur en passend bij de schaal van de bestaande bebouwde omgeving en landschap. Dit leidt tot een verschillende maatvoering in aansluiting op bedrijventerrein, grote stad, kleine kern of agrarisch bouwperceel.

Advies Energielandschappen

Het advies Energielandschappen geeft een voorkeur aan voor plaatsing op bouwwerken. Bij plaatsing van panelen in zonnevelden is sprake van transformatie naar een nieuw type landschap. Het advies geeft aan dat functiecombinaties perspectief bieden om een nieuwe omgevingskwaliteit te creëren. Zonnevelden voegen zich beter in landschappen met opgaande beplanting dan open gebieden. Maar open gebieden zijn niet uitgesloten, omdat zonnevelden in de juiste verhouding, het juiste ontwerp en op de juiste plaats kunnen leiden tot nieuwe, maar nog wel passende, landschappen.

Enkele informele richtsnoeren vanuit de provincie

Net als de andere stakeholders, werkt ook de provincie aan het aanscherpen van haar standpunt op het nieuwe fenomeen zonnevelden. De volgende informele lijst met eisen en wensen geeft een concretisering van het bovenstaande:

Eisen:

1. De oude verkavelingspatronen moeten in stand blijven. Dit betekent dat er geen sloten gedempt mogen worden.
2. Alle panelen moeten in dezelfde richting geplaatst worden en de lengte- of breedterichting van de kavel volgen.
3. Voor de maximale hoogte van de panelen, zoeken naar een gepaste maat in de omgeving.
4. Noodzakelijke bebouwing  zo laag mogelijk houden (ntb.; o.a. afhankelijk van hoogte panelen en landschappelijke inpassing) en onopvallend situeren of inpassen op bestaand erf (zie wensen).
5. Beplanting behouden en zo mogelijk versterken.
6. Volgens de huidige PRV is een beeldkwaliteitsparagraaf verplicht.

Wensen:

1. Eventuele bebouwing inpassen op een bestaand erf langs provinciale weg; dit heeft de voorkeur boven bebouwing in het gebied.
2. Enige afscherming van de zonnevelden met beplanting (in de vorm van gebiedseigen landschapselementen) levert een positieve bijdrage aan de recreatieve aantrekkelijkheid van het gebied. De zonnepanelen hoeven echter niet geheel weggestopt te worden. In open landschappen met sloten werken en zo nodig onopvallende hekwerken,
3. Toevoeging van een recreatieve of educatieve functie kan meerwaarde opleveren voor het gebied. Bijvoorbeeld; het laten zien wat hier gebeurt en wat het oplevert eventueel in combinatie met een wandelpad tussen de zonnevelden, is positief voor de uitstraling (en acceptatie) van dit plan.

Voorwaarden voor zonnevelden: infiltratie en afwatering

Het watersysteem en de bodem mogen geen nadelen van zonnevelden ondervinden. Een zorg is dat er teveel nutriënten uitspoelen waardoor er verarming van de bodem plaatsvindt.

Een eis vanuit het waterschap is dat regenwater goed kan blijven infiltreren in de bodem, daarom:

1. mag de grond maar minimaal verhard worden (zie hieronder bij ‘fundering panelen’)
2. moet de bodem een kwaliteit behouden waarbij infiltratie mogelijk blijft (infiltratiecapaciteit mag niet afnemen: dit hangt samen met de grondwaterstand, bodemkwaliteit, hoe diep het zand start en het vegetatietype)
3. mag er geen versnelde afvoer van hemelwater plaatsvinden
4. is vanwege onderhoud voldoende afstand (‘beschermingszone’) nodig langs minimaal 1 zijde van de watergangen en waterkeringen:
   • 5 meter bij primaire watergangen (verplicht)
   • 2 meter bij tertiaire watergangen (advies voor grondeigenaren)

Het waterschap denkt mee met de inrichting van zonnevelden. Nabij watergangen wordt bijvoorbeeld gekeken naar de kansen voor natuur. Ook kunnen vijvers worden ingepast in een zonnepark.

HDSR geeft aan dat in principe, wanneer dit zorgvuldig en in overleg gebeurt, zonnevelden overal in Bunnik mogelijk zijn als je puur naar de watertaken kijkt van het waterschap.

Kans: zonnevelden in combinatie met waterbergingsopgave

Het waterschap denkt graag mee met initiatiefnemers over ‘gewone’ zonnevelden en over innovatieve functiecombinaties. Zoals het plaatsen van panelen op gronden waar extra waterberging wordt gerealiseerd. De panelen zullen daar veelal droog staan, alleen bij hevige regenbuien kan het waterschap besluiten er water in te laten. Dit heeft gevolgen voor het type panelen, de bevestiging en hoogte van de installatie. Een dergelijke wateropgave speelt op dit moment niet in de gemeente Bunnik.

Drijvende panelen

Op verschillende plaatsen in Nederland verschijnen permanent drijvende zonnepanelen op een (grote) waterplas. De vraag is wat de invloed is van de panelen op de ecologie. De lichtinval verandert immers. Panelen boven ondiep water (ongeveer tot een meter diep) hebben een veel grotere (negatieve!) invloed op de vegetatie onder water dan panelen die boven dieper water drijven.

Metingen zijn nodig

Er is nog weinig gemeten aan bestaande drijvende zonnevelden. De effecten op de waternatuur zijn daarom nog niet bekend. Modellen zijn nog op veel aannames gebaseerd. Het is aan te raden om voorlopig terughoudend te zijn met dergelijke zonne’velden’ en te starten met enkele pilots die goed gemonitord worden. Denk daarbij aan de effecten op (blauw)algen, waterplanten, macrofauna en vissen.

Ecologie & Vergunning

Als drijvende panelen een significant deel van het water bedekken, dan is er vanwege de mogelijke negatieve invloed op de ecologie een vergunning nodig van het waterschap. In de aanvraag moet worden aangetoond dat de negatieve invloed te verwaarlozen is, of dat er voldoende mitigerende maatregelen worden getroffen.

Zodra de Omgevingswet van kracht is (naar verwachting na 2021) dan wordt deze vergunning in de totale Omgevingsvergunning geïntegreerd.

Contact met HDSR

Het waterschap denkt graag mee met initiatiefnemers over ‘gewone’ zonnevelden en over innovatieve functiecombinaties zoals drijvende zonnepanelen voor zover daar in de gemeente Bunnik ruimte voor is.

Meer informatie vindt u op www.hdsr.nl (zoek op ‘zonnepark’).