Vervanging van huidig grondgebruik

Wanneer een grondeigenaar kiest voor een zonneveld, dan heeft dit impact op de omgeving. Het landgebruik verandert. Zeker als veel meer grondeigenaren in hetzelfde gebied dezelfde keuze maken. Een verschuiving kan plaatsvinden van traditionele landbouw naar de productie van zonne-energie.

 

Verder hebben zonnevelden invloed op de kwaliteit van de bodem. Afhankelijk van de huidige bodemkwaliteit, kan dit een verslechtering of een verbetering zijn.

 

De gemeente vindt het agrarische karakter en de kwaliteit van de bodem in Bunnik van groot belang. Hieronder leest u eerst een samenvatting van de regels. Daaronder vindt u achtergrondinformatie.

Regels ter bescherming van landgebruik en bodem

De gemeente kiest voor:

  1. Plafonds: maximale omvang van 1 zonneveld, maximale omvang van alle zonnevelden opgeteld, maximale omvang van zonnevelden per deelgebied
  2. Voorkeur voor zon op daken, zon op laagwaardige gronden en voorkeur voor dubbel landgebruik van agrarische gronden als de business case dit toestaat (voorbeelden van zonnepanelen, agrarisch en/of recreatief gebruik staan onderaan de pagina en bij opstelling)
  3. Verplichte gesprekken met andere agrariërs om te bezien of via kavelruil het zonneveld op laagwaardiger grond/locatie gerealiseerd kan worden. Ook andere mogelijkheden moeten worden overwegen ter voorkoming van verstoring van het zonneveld op de (toekomstige) bedrijfsvoering van andere agrariërs.
  4. Opstelling van panelen is dusdanig dat de bodemkwaliteit voldoende blijft voor eventueel toekomstig agrarisch gebruik
  5. Nulmeting van de bodemkwaliteit en afspraken over deze kwaliteit in de toekomst
  6. Afspraken over waterhuishouding

Kwaliteit van grasland en bodem

De vraag is in welke mate de zonnepanelen invloed hebben op de kwaliteit van het gras, de bodem, het bodemleven en het water. Er is nog veel onbekend, bijvoorbeeld hoeveel schapen kunnen grazen onder en tussen zonnepanelen. Er wordt hier pas sinds kort ervaring mee opgedaan in Nederland. En als er na 15 jaar weer behoefte is aan gras/akkerland, en de panelen worden verwijderd: hoeveel jaar duurt het dan voor de vruchtbaarheid van de bodem voldoende is hersteld? Van belang is hoe dicht de panelen op elkaar staan, en of er nog gemaaid en bemest wordt. Het zou goed zijn als betrokken partijen de impact gezamenlijk onderzoeken bij de eerste zonnevelden.

Opslag CO2 door graslanden

Een veelvoorkomende opmerking is dat zonnepanelen op gras juist voor meer CO2 in de lucht zorgen in plaats van een CO2 afname. Onderstaande alinea’s geven aan hoe de gemeente hier tegenaan kijkt:

 

In grasland ligt 80,7 ton CO2 vastgelegd per hectare. Een deel komt vrij in de nachtelijke uren of door weidegang. Dezelfde hoeveelheid CO2 wordt weer opgenomen. Er is sprake van een evenwicht over het jaar heen.

 

Als door plaatsing van een zonneveld alle CO2 uit de bodem vrijkomt (dit is niet de verwachting) dan is dit eenmalig 80,7 ton CO2 per hectare. Het zonneveld compenseert dit ieder jaar ruimschoots. De groene stroomt voorkomt ieder jaar minimaal 300 ton CO2 uitstoot. Dit is een voorzichtige berekening uitgaand van een lage bezettingsgraad van een hectare zonneveld.

 

Conclusie is dat zonnevelden veel meer CO2 uitstoot voorkomen dan er vrijkomt door het verlies aan CO2 opslag in grasland.

Fosfaatrechten

Hoeveel grasvelden er werkelijk beschikbaar zijn voor zonnepanelen, wordt ook beïnvloed door het systeem van fosfaatrechten en de Meststoffenwet. Een veehouder moet beschikken over een hoeveelheid grasland (pacht of eigendom) die in een bepaalde verhouding staat tot het aantal dieren. Wanneer deze graslanden met panelen worden belegd, gaan de fosfaatrechten omlaag. Onbekend is in hoeverre dit speelt in Bunnik.

Impact op water

Waterschap HDSR geeft aan dat er geen invloed wordt verwacht op de waterhuishouding zolang regenwater van de panelen naar de bodem kan afstromen. Aandacht is nodig voor verharde materialen zoals betonplaten die op de bodem worden aangebracht als fundering voor de panelen. Als er verharding wordt aangebracht, dan kan het Waterschap compensatie van de waterafvoer eisen.

Een mogelijkheid is om waterberging te combineren met een zonne-installatie. De HDSR ziet hier op dit moment geen toepassing voor.

Fruitteelt legt een groot beslag op de watervoorraad in het voorjaar en de zomer. Wellicht is het aanleggen van bassins haalbaar waarbij water met zonne-energie het bassins in wordt gepompt.

Dubbel landgebruik heeft de voorkeur

Combinatie van zonnepanelen met andere ruimtelijke functies kan de maatschappelijke acceptatie verhogen maar ook de business case verbeteren. Denk hierbij aan zonnepanelen gecombineerd met:

  • grasweide of vrije uitloop voor kippen of andere landbouwdieren
  • waterberging, helofytenfilters of bassins met drijvende zonnepanelen
  • hellingen van dijken langs sporen en rivieren
  • geluidschermen langs wegen
  • overkapping bij parkeerterreinen
  • tijdelijk braakliggende grond (liefst voor 15 jaar beschikbaar voor zonneveld)
  • (midden)berm, rotondes, lussen bij doorgaande wegen
  • windenergie

Van belang is welke kwaliteit de grond onder en tussen de rijen zonnepanelen heeft.

Innovaties

Deze nieuwe sector blijft innoveren. De foto toont een onderzoeksinstallatie in Duitsland (klik aan voor uitvergroting). Akkerbouw wordt gecombineerd met een zonneveld. Inpassing vergt extra zorgvuldigheid. De hoogte van de installatie is een nadeel, vooral in open landschap, minder tussen boomgaarden. Voordeel is dat de installatie zeer open is en veel doorkijk biedt.